Vì sao xe tăng IS-3 thảm bại trong chiến tranh 6 ngày?

Xe tăng hạng nặng IS-3 là một trong những thành tựu quân sự nổi bất của Liên Xô giai đoạn cuối cuộc Chiến tranh Thế giới. Với giáp dày, hỏa lực pháo 122mm mạnh mẽ, nó thừa sức hủy diệt bất kỳ mẫu tăng nào của phát xít. Tuy nhiên, cuộc chiến đã kết thúc trước khi IS-3 kịp để lại dấu ấn gì đó. Sau cùng nó chỉ kịp khiến cho quân đồng minh Mỹ - Anh phải "rợn người" trong lần xuất hiện công khai tại lễ duyệt binh ở Berlin ngày 7/9/1945. Thế nhưng vẫn chưa đủ để người ta phải thực sự sợ hãi sức mạnh IS-3, bởi nó thiếu một trận chiến – bằng chứng chứng minh khả năng của “rùa thép” họ IS.

Phải tới giữa những năm 1960, xe tăng hạng nặng IS-3 mới có cơ hội tham chiến chứng minh sức mạnh, dù rằng lúc này nó đã bị coi là lạc hậu so với các thế hệ xe tăng mới - xe tăng chiến đấu chủ lực T-54/55, T-62 hay M48, M60 Patton. Theo đó, đầu những năm 1950, Quân đội Ai Cập đã mua 100 chiếc xe tăng IS-3 nâng cấp từ Liên Xô.

Phiên bản IS-3 mà Ai Cập nhận được từ Liên Xô được định danh là IS-3M với việc gắn thêm các bình nhiên liệu phụ ở phía sau, các khoang chứa ở cả hai bên thân.

Hai bên sườn xe cũng được bổ sung thêm viền bảo vệ dọc theo cạnh phía trên của xích. Còn lại cơ bản thì cỗ tăng không có nhiều đổi khác về hỏa lực, giáp bảo vệ hay thậm chí cả hệ thống điều khiển bắn.

IS-3 được biên chế trong đội hình Sư đoàn Pháo binh số 7 tại Rafah và Lữ đoàn Tăng số 125 thuộc Sư đoàn Cơ giới số 6 tại Kuntilla, Quân đội Ai Cập. Chúng đồng loạt xung trận trong giờ đầu tiên của cuộc chiến tranh 6 ngày (5-10/6/1967) giữa liên minh các nước Ả Rập với Israel.

Dù sự xuất hiện của tăng hạng nặng IS-3 không là một bất ngờ với Quân đội Israel, nhưng bộc giáp dày của nó là thứ bất ngờ nhất tới những pháo thủ pháo binh Israel, rất khó để xuyên phá.

Thậm chí, đạn pháo 90 mm bắn ra từ những xe tăng M48 Patton của Lực lượng Phòng vệ Israel không thể xuyên lớp giáp trước của những chiếc IS-3 ở các cự ly chiến đấu thông thường. Ảnh: xe tăng Patton trong chiến tranh 6 ngày.

Đã có một số cuộc đấu giữa những chiếc M48A2 Patton của Lữ đoàn Thiết giáp số 7 của Israel với những chiếc IS-3 hỗ trợ các vị trí của Ai Cập tại Rafah, trong đó nhiều chiếc M48A2 đã bị tiêu diệt trong chiến đấu.

Dù có những ưu thế lớn về giáp, hỏa lực, thế nhưng khí hậu khắc nghiệt của châu Phi đã khiến các xe tăng hạng nặng IS-3 tự thua. Động cơ của IS-3 không hề thích hợp với điều kiện khí hậu nóng bức đã khiến nhiều chiếc IS-3 nằm ì ra trên sa mạc. Thay vì phá hỏng xe hoặc cố gắng sửa chữa, không ít kíp lái tăng Ai Cập đã vứt xe bỏ chạy. Ảnh: Lính Israel đang kiểm tra một chiếc IS-3 bị bỏ lại.

Hỏa lực tuy rất mạnh với pháo D25-T 122mm nhưng tốc độ bắn thấp, hệ thống điều khiển hỏa lực lạc hậu cộng với kỹ năng lái kém của lính Ai Cập khiến xe tăng IS-3 thất bại trước Quân đội Israel. Tổng cộng Ai Cập đã để mất 73 chiếc IS-3 trong cuộc chiến kéo dài có 6 ngày. Ảnh: Xe tăng IS-3 nổ hòm đạn, lật tung tháp pháo ra khỏi thân xe.

Israel đã thu được một số lượng lớn xe tăng IS-3, sau này một phần đưa vào bảo tàng, một phần được tháo rời và chuyển thành công sự phòng ngự tĩnh trong vùng Sông Jordan. Sau thất bại này, IS-3 không còn trận chiến nào khác nữa.

Xe tăng hạng nặng IS-3 (mã thiết kế là Object 703) là một trong những thế hệ tăng thuộc dòng tăng hạng nặng IS nổi danh của Liên Xô. Những chiếc IS-3 đầu tiên lăn bánh khỏi nhà máy vào giữa tháng 5/1945.

Giáp trước của IS-3 rất khác lạ, tuy chỉ dày 110mm nhưng được vát rất nghiêng (theo hình chiếu cạnh: phần dưới nghiêng 56 độ, phần trên nghiêng 72 độ, không tính gầm xe) và còn được vát sang 2 bên khoảng 30 độ. Với kiểu giáp này, hầu như mọi vũ khí chống tăng thời bấy giờ, thậm chí là pháo 88mm của Đức phát xít cũng không thể xuyên thủng nổi.

Tháp pháo mới của IS-3 tròn, vát nghiêng tối đa giúp khả năng chống chịu đạn xuyên giáp đối phương tốt hơn hẳn bất kì thiết kế tháp pháo nào trước đó, khả năng bảo vệ của nó giờ đây tương đương 250mm giáp thép ở chỗ dày nhất. IS-3 trang bị pháo bán tự động D-25T cỡ 122mm, tốc độ bắn giờ đây đạt khoảng 2-3 viên/phút, cơ số đạn 28 viên với cấu hình thông thường là 18 viên đạn pháo nổ mảnh, 8 viên đạn xuyên giáp.