Trong kết luận thanh tra, Thanh tra TP Hải Phòng nêu rõ, Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng kỹ thuật Khu đô thị thương mại Lai Cách, huyện Cẩm Giàng (Dự án Khu đô thị Lai Cách) được triển khai từ giai đoạn UBND huyện Cẩm Giàng làm Chủ đầu tư, sau đó chuyển giao cho Công ty Việt Mỹ Hạ Long, thay đổi Chủ đầu tư sang Công ty Việt Mỹ Hải Dương. Qua kiểm tra, xác minh, dự án tồn tại các vi phạm về quản lý đầu tư, đất đai, xây dựng, môi trường, nghĩa vụ tài chính.

Chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở, đất thương mại, cho thuê kiốt khi chưa đủ điều kiện pháp lý

Kết luận thanh tra nêu rõ, chủ đầu tư qua các giai đoạn chưa thực hiện hết trách nhiệm, nghĩa vụ theo các quy định pháp luật về đầu tư. UBND, huyện Cẩm Giàng chưa hoàn thành việc thanh quyết toán giai đoạn làm Chủ đầu tư để đối trừ kinh phí với các Chủ đầu tư giai đoạn tiếp theo, không thực hiện thanh lý hợp đồng sau khi thay đổi Chủ đầu tư sang Công ty Việt Mỹ Hải Dương.

Công ty Việt Mỹ Hạ Long không hoàn thành nghĩa vụ bảo đảm thực hiện hợp đồng. Công ty Việt Mỹ Hải Dương chưa thực hiện các thủ tục đảm bảo thực hiện Dự án theo quy định. Thi công chợ dân sinh và 43 kiốt cho thuê/chuyển nhượng 25 năm khi chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, không đúng quy định pháp luật.

Về quản lý, sử dụng đất đai, đối với phần diện tích đã đầu tư hạ tầng, Chủ đầu tư chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở, đất thương mại và cho thuê kiốt khi chưa đủ điều kiện pháp lý; xây dựng nhà ở, công trình trên đất khi chưa được cấp GCNQSDĐ.

Trong khi đó, về lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch và dự án xây dựng, Sở Xây dựng thực hiện thẩm định, trình UBND tỉnh Hải Dương phê duyệt quy hoạch chưa phù hợp về thầm quyền. Chủ đầu tư chưa hoàn thiện các thủ tục về điều chỉnh dự án, thiết kế.

Trong công tác thi công xây dựng, nghiệm thu, bàn giao hạ tầng kỹ thuật của Dự án, Chủ đầu tư thi công xây dựng một số hạng mục công trình chưa đúng với với hồ sơ thiết kế được duyệt. UBND huyện Cẩm Giàng chưa nghiệm thu, thanh toán đầy đủ, thiểu trách nhiệm trong giám sát thi công và bàn giao hồ sơ.

Việc này dẫn đến tồn tại kéo dài và chấp thuận cho nhà đầu tư thi công chợ và 43 ki ốt khi chưa đủ thủ tục pháp lý, phát sinh hợp đồng 25 năm chưa hợp pháp. Công ty Việt Mỹ Hải Dương thực hiện đầu tư, xây dựng chợ dân sinh Lai Cách khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép, chưa được phê duyệt dự án, cấp phép xây dựng, phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Về môi trường, chủ đầu tư lập báo cáo đánh giá tác động môi trường chưa đảm bảo về thời gian, chưa phê duyệt kế hoạch quản lý môi trường, chưa thực hiện giám sát, báo cáo định kỳ theo quy định.

Về nghĩa vụ về tài chính với ngân sách Nhà nước, Sở Nông nghiệp và Môi trường chậm tham mưu UBND tỉnh Hải Dương xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp (Quyết định giao đất năm 2013, điều chỉnh giao đất năm 2019; ngày 08/5/2025, Sở mới có Báo cáo số 1789/BC-SNNMT về kết quả rà soát việc xác định tiền sử dụng đất của Dự án; đến nay chưa được xác định). UBND huyện Cẩm Giàng chưa thực hiện việc thanh quyết toán dẫn đến Chủ đầu tư chưa hoàn trả đầy đủ chỉ phí còn phải trả cho các nhà thầu. Công ty Việt Mỹ Hải Dương chưa thực hiện kê khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp theo quy định; cơ quan thuế thiếu kiểm tra, giám sát việc kê khai, nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp của Chủ đầu tư.

Theo Thanh tra Hải Phòng, nguyên nhân dẫn đến sai phạm do quá trình đầu tư xây dựng kéo dài từ năm 2004 đến nay, qua các thời kỳ có nhiều sự thay đổi của quy định pháp luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, môi trường; Chủ đầu tư gặp khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng Dự án.

Hướng xử lý thế nào?

Thanh tra TP Hải Phòng kiến nghị, đối với chủ đầu tư cần hoàn thiện hồ sơ, thủ tục pháp lý của dự án, bao gồm điều chỉnh quy hoạch, thiết kế, dự toán, giấy phép xây dựng, PCCC, môi trường, đấu nối hạ tầng, nghĩa vụ tài chính theo đúng chỉ đạo của UBND tỉnh Hải Dương tại Văn bản số 3395/UBND-VP ngày 24/6/2025, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định; hoàn thành trong quý I năm 2026.

Tổ chức làm rõ với các cá nhân đã ký hợp đồng chuyển nhượng các lô đất thương mại, đất ở trái pháp luật để thương lượng giải quyết trên nguyên tắc tự nguyện, bình đằng; nếu không giải quyết được thì các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án theo quy định; hoàn thành trước ngày 31/12/2025. Chấp hành nghiêm chế độ Báo cáo giám sát, đánh giá đầu tư định kỳ theo quy định; các biện pháp xử lý sai phạm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Công ty TNHH Việt Mỹ Hạ Long phối hợp với UBND phường Việt Hòa (mới) làm thủ tục chấm dứt hợp đồng đầu tư đã ký với UBND huyện Cẩm Giàng; rà soát hồ sơ, tài liệu có liên quan thực hiện bàn giao cho Công ty TNHH Việt Mỹ Hải Dương theo quy định.

UBND phường Việt Hòa (mới) có trách nhiệm rà soát các hồ sơ liên quan đến Dự án tiếp nhận từ UBND huyện Cẩm Giàng, xem xét hủy bỏ hoặc điều chỉnh theo thầm quyền đối với các văn bản sai thẩm quyền đã ban hành. Rà soát các hạng mục công trình xây dựng không đúng quy hoạch, nếu không thể khắc phục thì tổ chức tháo dỡ; giám sát tiến độ thực hiện dự án, xử lý vi phạm trong lĩnh vực xây dựng, đất đai, môi trường theo thẩm quyền. Đẩy nhanh tiến độ GPMB để nhanh chóng tổ chức đầu tư xây dụng giai đoạn 2 của Dự án, Báo cáo UBND thành phố về tiến độ thực hiện trước ngày 31/12/2025.

Các Sở, ngành Tài chính, Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, Thuế thành phố theo chức năng, nhiệm vụ thẩm định hồ sơ pháp lý, tham mưu UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh, giám sát nghĩa vụ tài chính, thuế, xử lý vi phạm hành chính theo thẩm quyền được phân cập.

Đối với xử lý vi phạm xây dựng Chợ dân sinh Lai Cách, Thanh tra TP Hải Phòng kiến nghị chủ đầu tư làm việc với các hộ dân về các hợp đồng chuyển nhượng, thuê ki ốt theo nguyên tắc dân sự, tự nguyện; nếu không thỏa thuận được, các bên giải quyết tại Tòa án; lập hồ sơ, hoàn thiện thủ tục pháp lý chợ (chủ trương đầu tư, thiết kể, dự toán, môi trường, PCCC, nghĩa vụ tài chính) và đề xuất, hoàn thiện hồ sơ cho tặng công trình chợ, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

UBND phường Việt Hòa (mới) phối hợp với các sở, ngành tham mưu UBND thành phố phê duyệt việc cho tặng và bàn giao chợ cho phường quản lý chợ, tổ chức đấu thầu quyền khai thác, đồng thời có chính sách ưu tiên cho 43 hộ đã nhận chuyển nhượng trái luật của Công ty Việt Mỹ để đảm bảo an sinh, tránh xung đột xã hội.