Nhiều năm qua, măng vót (một loại tre nứa) đã được nhiều người biết đến, trở thành đặc sản nổi tiếng của vùng cao Sơn Tây, tỉnh Quảng Ngãi.

Khách thập phương có thể thưởng thức măng vót một cách dễ dàng nếu đến nơi đây vào mùa thu hoạch. Thế nhưng, do vót mọc tự nhiên và người dân thu hoạch măng vót cũng theo cách... tự nhiên, thoải mái. Ai có sức lao động đều có thể vào rừng hái măng.

Vì thế, việc chăm sóc, phục hồi rừng vót không được tính đến và diện tích vót ngày một thu hẹp. Theo ước tính của huyện Sơn Tây, toàn huyện có khoảng 1.000ha vót, chủ yếu tập trung ở các xã Sơn Liên, Sơn Bua, Sơn Long. Thế nhưng, mỗi năm diện tích này bị sụt giảm rất lớn do tình trạng phá vót để trồng cây keo, mì. Nhiều người dân bản địa tiếc nuối, cảm thấy mất mát khi rừng vót hẹp dần, măng vót mỗi mùa ít đi.

Hiểu được tình yêu rừng, yêu những bụi vót của người Ca Dong, cán bộ nông nghiệp huyện Sơn Tây đã về làng, mang kiến thức khoa học đến tận rừng, đồng hành cùng người dân trong hành trình hồi sinh rừng vót.

Câu chuyện “hồi sinh rừng vót” được người đồng bào Ca Dong kể đầy hào hứng. Vào năm 2021, huyện Sơn Tây quyết định đề xuất và được Sở KH&CN chấp thuận thực hiện dự án “Ứng dụng KHCN khai thác, phát triển sản phẩm măng vót theo chuỗi giá trị ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi”.

Mục tiêu của dự án là nâng cao hiệu quả kinh tế của sản phẩm măng vót thông qua sự liên kết, hợp tác giữa doanh nghiệp - Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Sơn Tây - Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp và dịch vụ Sơn Liên - nông dân.

Tại khu rừng vót này, dự án triển khai mô hình “Cải tạo, thâm canh 10ha măng vót huyện Sơn Tây”, tạo sinh kế cho người dân, góp phần khôi phục, bảo vệ rừng tự nhiên phục vụ cho cả cộng đồng.

Dự án giúp người dân ứng dụng đồng bộ các tiến bộ KHCN phù hợp để khoanh vùng, chăm sóc, bảo vệ rừng măng; đồng thời, đảm bảo đầu ra cho sản phẩm măng khi khai thác.

Những búp măng khi hái về, ngoài sử dụng tươi sẽ được chế biến thành sản phẩm măng khô, măng chua để bán ra thị trường, tăng giá trị sản phẩm.

Việc tham gia thực hiện dự án này còn góp phần thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của huyện Sơn Tây, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng ở địa phương.

Sau 42 tháng triển khai, dự án đã thực hiện đầy đủ các nội dung, mục tiêu và đảm bảo tiến độ thực hiện. Trong đó, đã khảo nghiệm hoàn thiện và chuyển giao 4 quy trình kỹ thuật gồm: Quy trình nhân giống, trồng, chăm sóc và thu hoạch măng vót bền vững; quy trình sản xuất măng vót muối chua; quy trình sản xuất măng vót dầm tỏi ớt; quy trình sản xuất măng vót sấy khô bao gói hút chân không.

Dự án cũng đã xây dựng thành công mô hình cải tạo, thâm canh măng vót bền vững 10ha tại xã Sơn Liên (Sơn Tây). Xây dựng thành công 3 mô hình chế biến sản phẩm thực phẩm. Thành lập 1 Tổ hợp tác sản xuất măng vót; thiết lập và vận hành hiệu quả chuỗi liên kết từ canh tác đến tiêu thụ sản phẩm, đảm bảo lợi ích, tính pháp lý và bền vững cho các bên tham gia.

Các thành viên hội đồng đã phân tích, đánh giá kết quả thực hiện dự án và thống nhất nghiệm thu dự án bằng hình thức bỏ phiếu với kết quả 100% thành viên hội đồng đánh giá đạt.

Một tin vui khác được cũng đến với đồng bào Ca Dong đang trồng rừng vót, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã cho phép sử dụng tên địa danh “Sơn Tây - Quảng Ngãi” và xác nhận bản đồ khu vực địa lý tương ứng với sản phẩm măng vót để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận “Măng vót Sơn Tây - Quảng Ngãi”.

Hiện nay, huyện Sơn Tây đang phối hợp với Sở KH&CN và các cơ quan chức năng có liên quan hoàn thiện hồ sơ để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm. Đây là cơ hội để đưa sản phẩm măng vót vươn xa, mở rộng đến các thị trường trong và ngoài tỉnh.