Nhiều thứ trên ti vi qua đi không để lại dấu vết, nhưng tin các bà mẹ được nghỉ hộ sản sáu tháng thì bà nội cập nhật rất nhanh, nhớ kỹ và “phát lại” nhiều lần trong những bữa ăn.

Bà mừng lắm, vì cô dâu út là giáo viên, chỉ cần thu xếp chút xíu là có thể được nghỉ thêm mấy tháng hè, khi phải đi làm lại thì cháu bà đã cứng cáp. Mà có khi ở nhà trông con luôn, khỏi phải đi làm là khỏe nhất. Như chị Hai, cũng cử nhân kinh tế, nhưng từ lúc có con là ở nhà luôn tới giờ, tính ra, thời buổi lương ba cọc ba đồng, ở nhà còn đỡ tiền xăng xe, quần áo…

Chồng Út tán thêm, bà Thủ tướng Đức Angela Merkel mới đây đã quyết định chính phủ sẽ bớt tập trung tiền cho việc xây dựng nhà trẻ, khuyến khích các bà mẹ nhận trợ cấp để ở nhà nuôi con, mỗi bà mẹ có con từ 13 đến 36 tháng có thể chọn phương án ở nhà nuôi con với khoản trợ cấp 150 euro/tháng, tính ra hơn bốn triệu đồng Việt Nam. Tưởng bao nhiêu, chứ chừng ấy tiền, chồng sẵn sàng trả lương để vợ ở nhà nuôi con cho khỏe!

Ảnh minh họa.

Bất ngờ lớn nhất là chị Hai. Một bữa chị em rù rì, chị bảo Út đừng nghỉ việc, chị cũng đang tính đi làm lại, dù biết khó khăn lắm, vì chị ở nhà 14 năm rồi.

Còn nhớ khi mang thai đứa thứ nhất, chồng chị thuyết phục: “Anh đi làm đủ tiền nuôi em và con, em đừng đi làm nữa, vất vả cực nhọc mà lương tiền chẳng bao nhiêu. Có em ở nhà chăm con anh mới yên tâm. Con mình cần mẹ, chẳng ai thay thế em được…”. Sinh bé thứ nhất, niềm vui làm mẹ đầy ắp cùng với cảm giác không thể rời con được khiến chị thấy việc ở nhà chăm con là may mắn của mình. Rồi bé thứ hai ra đời. Năm năm, sáu năm rồi, giờ chị đã ra dáng một bà nội trợ. Kiến thức chuyên môn rơi rụng dần, đến nỗi năm rồi chị đã im lặng từ chối đám bạn rủ họp lớp, vì nghĩ mình đến đó sao lạc lõng quá.

Mai Yên, cô bạn chị lấy chồng nước ngoài, cũng ở nhà nuôi con, hưởng trợ cấp dành cho bà mẹ. Một hôm viết thư than thở: “Mình nhớ cảm giác đi làm. Mình muốn đi làm lại, dù biết chắc chắn là vất vả hơn, lương có khi không bằng tiền trợ cấp…”.

Thực tế, trong gia đình hay trong xã hội, người làm ra tiền thường giữ vai trò quyết định, có tiếng nói ảnh hưởng lớn hơn. Người còn lại trở thành phụ thuộc. Phụ nữ ở nhà có khi quanh quẩn những việc không tên suốt ngày không hết, nhưng những việc ấy lại không trực tiếp làm ra tiền. Sữa, tã cho con, cơm nước, chợ búa, thuốc men… chỉ khiến tiền tiêu đi mà thôi. Những năm đầu tiên chị ở nhà, vợ chồng còn ríu rít những khi anh đi làm về, nhưng càng ngày, chủ đề chung của những câu chuyện càng cạn. Anh ham lai rai quán xá. Chị ít hẳn bạn bè, chỉ còn kết thân với bà bán rau, bán thịt và những bà nội trợ khác chung cảnh đưa con xuống sân chơi buổi chiều. Đã thấy có khi anh chậm đưa tiền mà chị không dám nhắc, bởi biết chắc sẽ nhận được cái cau mặt khó chịu của chồng. Những khi con đau ốm, mình chị quần quật từ nhà tới bệnh viện, vẫn không tránh khỏi những lời bóng gió, sự bực bội, gắt gỏng của chồng và của cả bố mẹ chồng: ở nhà có chừng đó việc mà cũng không xong!

Chị nhớ mình ngày trước, cũng trẻ trung, năng động, nuôi quyết tâm sẽ trở thành một trưởng phòng. Vậy mà giờ đây, ngoại ngữ rơi rụng, sự nhanh nhạy cùn mòn, trước một sự kiện cỏn con cũng thấy lo lắng. Rồi chị lại còn béo ra vì bữa nào cũng “dọn dẹp” đồ ăn thừa cho con, chẳng nghĩ gì đến ăn kiêng, giữ dáng vì cứ quanh quẩn suốt ngày với đồ bộ, quần lửng, áo thun. Đôi khi chạnh lòng nhìn những cô nàng thon thả, nhanh nhẹn, váy bó giày cao gót, chị vẩn vơ lo, liệu chồng mình có vượt qua nổi những “váy ngắn chân trần” long lanh trong công sở kia không.

Chị quyết định đi làm trở lại!

Trẻ con trong nhà đã lớn. Chị bàn với chồng phân công nhau đưa đón con. Anh bảo không quen, giờ giấc sát rạt, hay là nhờ bác Tư xe ôm? Chị phản đối. Anh không thể đơn giản dùng tiền thuê, hay đẩy con cho người lạ, trong khi anh cũng như chị, có một nửa trách nhiệm nuôi dạy con. Nhưng, một vài lần chứng kiến cảnh con bé chín tuổi đứng đợi bố trước cửa trường khi trời đã sập tối, chị hiểu mình đã tạo cho chồng một thói quen không dễ gì thay đổi: thói quen coi mọi việc liên quan đến con cái, nhà cửa, cơm nước là chuyện của đàn bà, vô tư không lo lắng khi biết đã có vợ lo...

Chị phải thu xếp thời gian đón con, nhưng không dễ gì. Đi làm nửa tháng, chị gầy hẳn đi: giờ giấc gò bó, tâm lý không ổn định, áp lực công việc... Người ta chẳng thể nào đi làm “cho vui” trong một cộng đồng mà mọi cá nhân đều phải nỗ lực hoàn thành phần việc của mình.

Nhiều người bảo: ở nhà chồng nuôi, có phước không chịu hưởng, lại muốn lăn lưng ra đời cho vất vả. Nhưng chị biết, mình sẽ tiếp tục cố gắng. Hơn cả tiền bạc, cảm giác được sống bằng năng lực của bản thân, cảm giác mình hữu ích và tự lập là động lực thôi thúc chị. Mạnh hơn nữa là cảm giác được tôn trọng, được tự chủ, cảm giác mình sống bằng chính nghề nghiệp của mình, tiêu đồng tiền do chính mình làm ra.

Chị bảo Út: có người ở trong nhà rồi tự mình đóng kín cửa, chọn một cuộc đời bình an, bình an đến mức có lúc gần như vô nghĩa. Gia đình, xã hội đã cung cấp nền giáo dục, nghề nghiệp để người phụ nữ tìm thấy sự bình đẳng trong quan hệ xã hội và gia đình. Quãng thời gian ở nhà nuôi con lại đẩy người phụ nữ về với công việc nội trợ đơn thuần và phụ thuộc. Lý do thường được viện đến là con, nhưng đó không phải là lý do để người phụ nữ giam mình trong sự phụ thuộc vĩnh viễn.

Luật định cho sáu tháng nghỉ hộ sản, là dành cơ hội để người mẹ trẻ được trở lại với công việc trong một tâm thế ổn định hơn. Việc tổ chức gia đình phải là việc của cả hai vợ chồng, sao cho “ở nhà” là quãng thời gian tiếp thêm sức lực cho người phụ nữ trên bước đường phát triển; sao cho “người ở nhà” vẫn có thể thoải mái tự tin khi bước vào thế giới công việc, vươn lên bằng khả năng của mình.

Mỗi lần vợ bầu bí là một lần anh Quyết hy vọng, nhưng cuối cùng chỉ thêm thất vọng vì vợ toàn sinh "hoàng tử đái ngồi". Và bi kịch gia đình cũng bắt nguồn từ tư tưởng cổ hủ ấy.

Kết hôn sớm, "sản xuất" liền tù tỳ 4 thị mẹt nên mới ngoài băm mà gương mặt chị Thu, vợ anh trông như ngoài 40. Chị teo tóp, gầy như con cá mắm. Anh Quyết cũng thế, mặt sạm đen chằng chịt vết chân chim. Để có tiền nuôi đàn con lít nhít, anh ra phố làm thợ xây. Chị ở nhà cày cấy mấy sào ruộng. Khi nông nhàn, chị đạp xe cà tàng buôn rau về nội thành bán. Lời lãi chẳng bao nhiêu, có khi lỗ chổng vó vì buôn tươi bán héo. Thế nhưng hai tay vày lỗ miệng không xong nên nợ nần chồng chất. Mấy sào lúa toàn bán non.

Đến mùa lại vay ăn. Họ được gọi bằng biệt danh "chúa chổm". Xóm giềng ai cũng ái ngại khi nhìn đàn con trứng gà trứng vịt nhếch nhác trong căn nhà đất ẩm thấp. Ngủ gật gặp chiếu manh, một lần đi chợ Vồng (Đồ Sơn, Hải Phòng), có người môi giới cho chị đi làm ô sin ở Hàn Quốc. Dù không muốn, nhưng anh Quyết đành chấp nhận cho vợ đi với hy vọng gia đình sẽ bớt khổ. Món tiền cầm sổ đỏ vay ngân hàng giúp chị thỏa ước mơ.

Ảnh minh họa.

Chị gửi tiền về đều đặn giúp bố con anh trả được nợ và chi tiêu bớt eo hẹp. Thoát nỗi khổ vật chất, anh Quyết lại đương đầu với sự vất vả trong việc dạy bảo các con. Vừa làm bố, vừa làm mẹ, anh vấp bao khó khăn khi nuôi dạy 4 con gái đang tuổi lỡ cỡ. Chúng lớn lên khi thiếu vắng vòng tay thương yêu của mẹ. Tâm sinh lý có nhiều biến đổi, không có người tư vấn, dạy bảo nên mấy đứa trẻ "mù" kỹ năng sống. Hồng bắt đầu đua đòi rồi sa ngã khi học hết lớp 8. Bắt chước mấy bạn hư, Hồng ăn chơi, bỏ bê học hành.

Nhìn Hồng trang điểm lòe loẹt, ăn diện hở hang, ai cũng nghĩ gia đình Hồng khá giả. Hồng thường bỏ học đi chơi qua đêm với bạn trai. Hồng nói dối bố xin tiền học thêm để đi mua điện thoại. Có tiền, Hồng cùng bạn chở nhau lên phố huyện mua điện thoại di động. Nhìn Hồng xinh như nụ hoa, lại có vẻ thích ăn diện, anh chàng thuê nhà bán điện thoại tên Tuấn biết đây là mồi ngon nên tán tỉnh. Thấy anh ta ga lăng, ăn nói có duyên, Hồng cũng "siêu đình đổ quán". Biết "ăng ten" đã bắt đúng sóng, khi Hồng trả tiền, anh ta không ngần ngại rút tờ 500.000 đ đưa lại cho "người đẹp" với lời tán ngọt như mật:

- Người đẹp làm anh "cảm" nặng rồi đấy!

Thế rồi chỉ sau vài lần qua lại, Hồng bỏ nhà đến ở với người yêu và thành vợ hờ từ đấy. Hàng ngày, Hồng vẫn cắp sách đến trường, nhưng chả có chữ nào vào đầu vì còn lo cho "gia đình". Tan học là Hồng vội vàng đạp xe về nấu nướng. Chiều đến đi chợ mua thức ăn. Tối đến, cả hai cùng chát chít, xem đĩa đen. Khi được bạn bè của con mách, anh Quyết tìm tận nơi lôi con về. Hôm sau đi làm về, anh đã thấy con cuốn gói hết quần áo bỏ đi. Điên tiết, anh đến chửi rủa Tuấn quyến rũ con mình. Tuấn nhâng nháo nói:

- Ai quyến rũ con ông. Báu lắm đấy! Ông rước của nợ về cho tôi nhờ.

Đau xót, anh đánh con một trận cùng những lời rủa ráy thậm tệ. Trò tình yêu, càng cấm càng say. Cô học trò chưa đủ khôn để nhận ra cạm bẫy nên yêu mù quáng như thiêu thân, cứ nhất quyết đến ở với người tình. Của vớ được nên Tuấn dùng vô tư. Thế là vừa dậy thì, mấy lần nạo phá thai, Hồng đã suy kiệt thân thể, sức khỏe.

Ở tuổi 17 bẻ gẫy sừng trâu mà Hồng xanh xao, héo hon. Khi no xôi chán chè, lại có đối tượng khác hấp dẫn hơn, Tuấn đã ruồng rẫy Hồng. Đêm đêm, Hồng bị người yêu đánh đập, chửi rủa dã man. Có hôm Hồng phải nghỉ học vì mặt mũi sưng húp, thâm tím. Thầy cô, bạn bè khuyên thế nào Hồng vẫn bám riết lấy tên "họ Sở" cáo già.

Thấy con như vậy, anh Quyết thốt lên một cách bất lực, xót xa:

- Hết thuốc chữa!

Bi kịch hơn, Lan, em tiếp Hồng cũng học chị yêu đương sành điệu. Mới hơn chục tuổi đầu mà đã sành sỏi tình trường. Đang học lớp 6, Lan đã bỏ đi làm ở nội thành. Gần năm sau, một buổi tối nó vác cái bụng khệ nệ về nhà. Nó bị người yêu bỏ của chạy lấy người. Bà ngoại cắn răng đưa cháu đi bệnh viện nhưng bác sỹ khuyên để sinh vì thai đã 30 tuần tuổi, nếu bỏ sẽ nguy hiểm tính mạng sản phụ nhí.

Xấu hổ, buồn bã, anh Quyết vùi đầu vào rượu, thứ mà trước nay anh chưa bao giờ dùng. Chỉ khi say khướt, anh mới về, chửi mắng đánh đập hai đứa nhỏ khiến chúng khiếp sợ phải đến ở với bà ngoại. Còn chị, vì sốc khi nghe tin ấy nên đổ bệnh phải nằm bệnh viện hàng tháng trời. Nếu phá hợp đồng để về nước, chị lấy đâu tiền để đền bù?

Anh rất ân hận, nhưng mọi chuyện đã quá muộn.