1. Quark là hạt sơ cấp – không thể chia nhỏ hơn nữa. Quark được coi là hạt cơ bản, có nghĩa là chúng không thể bị phân chia thành các hạt nhỏ hơn (theo hiểu biết hiện nay của vật lý học). Ảnh: Pinterest.
2. Có 6 loại quark khác nhau. Các loại quark được chia thành: Up (lên); Down (xuống); Charm (duyên); Strange (lạ); Top (đỉnh); Bottom (đáy). Ảnh: Pinterest.
3. Quark không tồn tại độc lập trong tự nhiên. Quark luôn gắn kết với nhau tạo thành các hạt tổ hợp như proton, neutron hoặc các hạt meson (hạt trung gian). Chúng bị ràng buộc bởi tương tác mạnh do hạt gluon mang lại. Ảnh: Pinterest.
4. Quark không bao giờ tồn tại đơn lẻ. Lực giữa quark mạnh đến mức khi cố gắng tách chúng ra, năng lượng dùng để tách chúng sẽ tạo ra cặp quark mới. Ảnh: Pinterest.
5. Quark có điện tích lẻ (±1/3 hoặc ±2/3 điện tích e). Khác với electron có điện tích nguyên -1e, quark có điện tích phân số: Quark up, charm, top có điện tích +2/3e; quark down, strange, bottom có điện tích -1/3e. Ảnh: Pinterest.
6. Proton và neutron được tạo từ quark up và quark down. Proton = 2 quark up + 1 quark down (uud). Neutron = 2 quark down + 1 quark up (udd). Ảnh: Pinterest.
7. Quark có một tính chất gọi là "màu sắc". Quark có ba loại "màu" (không phải màu sắc thật, mà là một thuộc tính trong lý thuyết trường lượng tử): đỏ, xanh lá, xanh dương. Khi kết hợp, chúng tạo thành các hạt "trắng" hoặc không màu (tổng hợp ba màu cơ bản). Ảnh: Pinterest.
8. Quark top là hạt nặng nhất trong tất cả các hạt cơ bản. Quark top nặng hơn proton 175 lần, gần bằng một nguyên tử vàng! Vì quá nặng, nó phân rã cực kỳ nhanh (chỉ tồn tại khoảng 10⁻²⁵ giây). Ảnh: Pinterest.
9. Quark được phát hiện nhờ máy gia tốc hạt. Dù quark được đề xuất lý thuyết từ năm 1964 bởi Murray Gell-Mann và George Zweig, nhưng phải đến năm 1968, bằng chứng về sự tồn tại của chúng mới được xác nhận trong các thí nghiệm tại SLAC (Stanford Linear Accelerator Center, Mỹ). Ảnh: Britannica.
10. Vũ trụ sơ khai có thể đã từng là "súp quark-gluon". Ngay sau Vụ Nổ Lớn (Big Bang), vũ trụ có thể đã ở trạng thái plasma quark-gluon, nơi quark tồn tại tự do trước khi kết hợp thành proton và neutron. Hiện nay, các nhà khoa học đang cố gắng tái tạo trạng thái này trong các máy gia tốc hạt. Ảnh: Pinterest.
