Các quy định mới này được nêu rõ tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP ngày 20-3-2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 123/2020/NĐ-CP ngày 19-10-2020 về hóa đơn, chứng từ. Tuy nhiên, một số hộ kinh doanh do chưa hiểu rõ quy định pháp luật về thuế nên tỏ ra e ngại việc nhận thanh toán qua hình thức chuyển khoản, dẫn đến việc từ chối nhận chuyển khoản với lo ngại bị truy thu thuế.

Vẫn còn hiểu lầm về thuế

Dạo quanh một số chợ truyền thống, quán ăn và cửa hàng tạp hóa tại các phường: Biên Hòa, Trấn Biên, Trảng Dài…, chúng tôi ghi nhận không ít trường hợp người bán ngần ngại khi khách hàng đề nghị thanh toán bằng chuyển khoản. Một số quán ăn, sau khi bật máy tính tiền có kết nối phần mềm quản lý, lại báo lỗi hoặc từ chối nhận chuyển khoản, dù khách hàng yêu cầu.

Chị V.T. (ngụ phường Trảng Dài) là chủ một tiệm cơm cho biết: “Tôi ngại nhận chuyển khoản vì sợ bị ngành thuế “soi” doanh thu. Nếu nhận tiền mặt thì dễ cân đối, kiểm soát chi phí hơn”. Thậm chí, một số người còn đề nghị khách ghi nội dung chuyển khoản theo những cụm từ mang tính cá nhân, không liên quan đến hoạt động mua bán, nhằm tránh bị hiểu nhầm là giao dịch kinh doanh.

Thực tế nêu trên không xảy ra ở tất cả các cửa hàng, nhưng vẫn còn một số chủ hộ kinh doanh chưa hiểu đầy đủ quy định về thuế. Họ cho rằng chỉ cần không nhận thanh toán qua chuyển khoản là có thể “né” được việc truy thu thuế, hoặc giảm thiểu nghĩa vụ nộp thuế. Suy nghĩ này là sai lầm và có thể dẫn đến rủi ro pháp lý nếu bị kiểm tra và xử lý vi phạm.

Chị Nguyễn Thị Kim Dung (ngụ phường Trảng Dài) chia sẻ: “Tôi thường xuyên thanh toán bằng cách chuyển khoản vì thấy tiện lợi, nhanh chóng, đỡ phải mang nhiều tiền mặt. Chưa kể, cuối tháng, tôi có thể dễ dàng tra soát lịch sử giao dịch để biết mình chi tiêu bao nhiêu. Gần đây, đi ăn uống ở một số nơi, tôi bất ngờ khi bị từ chối chuyển khoản. Điều này không chỉ bất tiện, mà còn tạo cảm giác thiếu minh bạch”.

Để hỗ trợ việc quản lý thuế hiệu quả hơn, ngành thuế đã triển khai đồng bộ các giải pháp công nghệ, trong đó có việc yêu cầu hộ kinh doanh kết nối máy POS (thiết bị chấp nhận thanh toán thẻ hoặc quét mã QR) hay phần mềm bán hàng có kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Các hệ thống này sẽ tự động cập nhật dữ liệu doanh thu theo thời gian thực, giúp việc kê khai thuế trở nên công bằng, chính xác và minh bạch hơn.

Luật đã quy định rõ, không thể “lách”

Luật sư Trương Hồng Kỳ, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai, chia sẻ việc một số hộ kinh doanh nhỏ lẻ từ chối nhận thanh toán chuyển khoản vì lo ngại bị thu thuế là hiểu lầm đáng tiếc. Thực tế, việc thanh toán chuyển khoản không đồng nghĩa với việc bị truy thu ngay lập tức. Cơ quan thuế căn cứ vào tổng doanh thu thực tế để tính thuế, trong đó có đối chiếu nhiều yếu tố chứ không chỉ riêng chuyển khoản.

Ngoài ra, theo Điều 17 Luật Quản lý thuế năm 2019 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024), hộ kinh doanh có nghĩa vụ kê khai chính xác, trung thực và nộp thuế đúng thời hạn, đúng địa điểm. Trường hợp vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có hành vi trốn thuế. Cũng theo Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017), người trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên hoặc tái phạm có thể bị phạt tiền lên đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù đến 7 năm. Pháp nhân vi phạm có thể bị phạt tiền lên đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động.

Vậy việc nhận tiền chuyển khoản cá nhân không mặc định là “thu nhập chịu thuế” nếu khoản tiền đó không thuộc các loại thu nhập quy định tại Điều 3, Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 (được sửa đổi bởi Luật số 26/2012/QH13, có hiệu lực ngày 1-7-2013). Người dân chỉ phải nộp thuế khi phát sinh thu nhập thuộc diện chịu thuế và theo hướng dẫn tại các thông tư, nghị định liên quan hiện hành. Việc siết chặt quản lý thuế không gây khó khăn cho hộ kinh doanh mà nhằm đảm bảo công bằng trong nghĩa vụ nộp thuế giữa các cá nhân và tổ chức. Nguồn thu thuế này sẽ được đưa vào ngân sách nhà nước, góp phần đầu tư cho các công trình phúc lợi công cộng, cải thiện hạ tầng, giáo dục, y tế và an sinh xã hội. Do đó, sự hợp tác của người kinh doanh không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà còn là một phần trách nhiệm công dân vì sự phát triển chung của đất nước.

*Tiêu đề đã được Vietnamdaily thay đổi