Tổng thống Donald Trump nhiều lần khoe rằng việc áp thuế lên hàng nhập khẩu đã mang lại cho nước Mỹ “nhiều tiền hơn bao giờ hết”. Theo Bộ Tài chính Mỹ, riêng tháng trước, chính phủ đã thu gần 30 tỷ USD từ thuế quan – tăng 242% so với cùng kỳ năm trước. Tính từ tháng 4 – thời điểm ông Trump bắt đầu áp thuế 10% lên hầu hết hàng hóa nhập khẩu – đến nay, số thu đã lên tới 100 tỷ USD, gấp 3 lần so với năm ngoái.
Ông Trump từng tuyên bố sẽ dùng số tiền này để trả nợ công khổng lồ của chính phủ hoặc phát "séc hoàn thuế" cho người dân. “Mục tiêu chính là giảm nợ, nhưng nếu thu được nhiều tiền, có thể chia lại cho người dân,” ông nói.
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có động thái cụ thể nào cho thấy cả hai phương án đó đang được triển khai.
Một tàu chở hàng đang dỡ hàng tại Cảng Liberty ở New Jersey. Thuế quan của Tổng thống Donald Trump đã mang lại mức doanh thu kỷ lục.
Số tiền từ thuế đang được sử dụng như thế nào?
Thực tế, toàn bộ khoản thuế thu được – dù là thuế nhập khẩu hay thuế nội địa – đều được đưa vào Quỹ chung của Bộ Tài chính Mỹ, được ví như “sổ chi tiêu” của quốc gia. Từ quỹ này, chính phủ chi trả cho các khoản như an sinh xã hội, y tế, giáo dục và nhiều lĩnh vực công khác.
Khi tổng thu không đủ chi, Mỹ phải vay thêm để bù đắp thâm hụt ngân sách – hiện đã vượt 1.400 tỷ USD trong năm tài khóa này. Tổng nợ công của Mỹ đã lên tới hơn 36 nghìn tỷ USD, gây áp lực lớn do khoản tiền trả lãi ngày càng phình to.
Mặc dù khoản thu từ thuế nhập khẩu không đủ để xóa bỏ thâm hụt, nó phần nào giúp giảm bớt nhu cầu vay mượn của chính phủ. Nói cách khác, nhờ thuế, Mỹ có thể "nợ ít hơn một chút".
Người dân Mỹ có được hưởng lợi gì từ khoản thuế này?
Ý tưởng chia lại thuế cho người dân dưới dạng "hoàn thuế" từng được Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley đề xuất. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, điều này không những không khả thi mà còn tiềm ẩn rủi ro kinh tế. Nếu thực hiện, chính phủ sẽ phải chi nhiều hơn – đồng nghĩa với việc thâm hụt ngân sách sẽ tăng, có thể làm lạm phát leo thang.
Không chỉ vậy, tác động của thuế nhập khẩu lên nền kinh tế không hoàn toàn tích cực. Dù nhiều doanh nghiệp cố gắng “gồng mình” để không tăng giá, một số mặt hàng – như đồ gia dụng, đồ chơi, thiết bị điện tử – đã tăng giá đáng kể. Các tập đoàn lớn như Walmart và Procter & Gamble đã cảnh báo về đợt tăng giá tiếp theo.
Chưa kể, sự bất ổn do chính sách thuế cũng khiến nhiều doanh nghiệp ngần ngại tuyển thêm lao động, làm giảm cơ hội việc làm.
Liệu chính sách thuế này có đang gây hại cho kinh tế Mỹ?
Theo các chuyên gia tại Phòng thí nghiệm Ngân sách Yale, chính sách thuế của Trump có thể khiến GDP Mỹ giảm khoảng 0,5 điểm phần trăm trong năm nay và năm tới. Điều này đồng nghĩa với việc dù thu nhiều thuế hơn, nhưng thuế thu nhập và các khoản thu khác từ nền kinh tế cũng có thể giảm.
Tác động kép này cho thấy rằng thu nhiều không đồng nghĩa với lợi nhiều. Việc kinh tế tăng trưởng chậm lại có thể "ăn mòn" chính hiệu quả mà chính sách thuế mang lại.
Tuy nhiên, chính quyền Trump vẫn tin rằng, kết hợp giữa chính sách thuế và các gói giảm thuế khác sẽ giúp kinh tế Mỹ "cất cánh" trong dài hạn. Câu hỏi là, cái giá phải trả cho điều đó là gì?
