Hạt é được thu hoạch từ cây é – loài cây thân thảo thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae), có tên khoa học là Ocimum basilicum var. basilicum. Cây é xuất hiện nhiều ở các nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, hạt é được trồng rải rác tại nhiều tỉnh, nhưng nổi tiếng nhất là ở các tỉnh miền Trung và một số vùng miền núi phía Bắc.
Từ lâu, hạt é đã gắn liền với đời sống dân dã của người dân, đặc biệt là trong những món giải khát truyền thống của miền Trung và miền Nam.
Hạt é có hình bầu dục, nhỏ như hạt mè đen nhưng bóng hơn. Khi ngâm vào nước, lớp vỏ hạt tiết ra một lớp gel trong suốt, trơn mát, bao bọc lấy phần nhân bên trong. Hạt é không có mùi vị mạnh, chủ yếu tạo cảm giác mát và trơn khi ăn, kết hợp tốt với các loại đồ uống hoặc món tráng miệng ngọt. Vị thanh nhẹ và kết cấu mềm mát giúp hạt é trở thành nguyên liệu giải khát lý tưởng trong mùa hè.
Ngày nay, hạt é không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu. Giá hạt é trên thị trường dao động từ 150.000 – 250.000 đồng/kg (tùy chất lượng, vùng trồng và mùa vụ). Hạt é sạch, hữu cơ thường có giá cao hơn, được ưa chuộng bởi người tiêu dùng chú trọng sức khỏe.
Các món ngon từ hạt é rất đa dạng và dễ chế biến, phù hợp cả mùa hè lẫn mùa đông. Phổ biến nhất là nước hạt é đường phèn, món giải khát thanh mát, giúp hạ nhiệt nhanh chóng. Ngoài ra, chè hạt é đậu xanh mang vị bùi của đậu hòa cùng độ trơn mát của hạt é, ăn vừa ngon vừa tốt cho tiêu hóa. Sữa chua hạt é cũng là lựa chọn được ưa chuộng, kết hợp vị chua nhẹ của sữa chua với độ dai mềm của hạt é, tạo cảm giác lạ miệng. Với những ai thích đồ uống tươi mát, trà chanh hạt é là sự kết hợp tuyệt vời giữa vị chua thơm của chanh và cảm giác thanh mát của hạt é. Thậm chí, nhiều người còn thêm hạt é vào sinh tố trái cây để tăng độ no, bổ sung chất xơ và khoáng chất, vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe.
Ngoài yếu tố ẩm thực, hạt é còn là “vị thuốc” tự nhiên giúp thanh nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa, kiểm soát cân nặng và ổn định đường huyết. Nhờ đó, nó vừa là đặc sản dân dã, vừa là nguyên liệu bảo vệ sức khỏe.
Lợi ích của hạt é đối với sức khỏe
Hỗ trợ giảm cân
Hạt é chứa nhiều chất xơ hòa tan, giúp tạo cảm giác no lâu, hạn chế thèm ăn và giảm lượng calo nạp vào cơ thể. Uống nước hạt é trước bữa trưa hoặc bữa tối giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả và lành mạnh.
Ổn định đường huyết
Hàm lượng chất xơ trong hạt é giúp làm chậm quá trình hấp thu đường, hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu, tốt cho người bị tiểu đường và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Giảm cholesterol xấu
Hạt é giúp hạ cholesterol LDL (xấu) và tăng cholesterol HDL (tốt), từ đó cải thiện sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
Tăng cường năng lượng
Giàu sắt – thành phần quan trọng của hemoglobin, hạt é giúp vận chuyển oxy khắp cơ thể, duy trì năng lượng cho các hoạt động và giảm tình trạng mệt mỏi, cáu gắt.
Bảo vệ xương khớp
Magiê trong hạt é giúp tăng mật độ khoáng, duy trì xương chắc khỏe và ngăn ngừa loãng xương.
Hỗ trợ điều trị cảm lạnh
Kẽm trong hạt é giúp tăng sức đề kháng, rút ngắn thời gian mắc cảm lạnh và giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
Tốt cho não bộ
Mangan là khoáng chất cần thiết cho hoạt động thần kinh, giúp duy trì sự tỉnh táo và tăng hiệu quả truyền dẫn tín hiệu trong cơ thể.
Cải thiện tiêu hóa
Khi ngâm nước, hạt é tạo lớp gel sền sệt giàu chất xơ, giúp thức ăn tiêu hóa dễ dàng hơn, làm dịu dạ dày và giảm co thắt ruột.
Hỗ trợ hạ huyết áp
Hạt é có tác dụng lợi tiểu, giúp loại bỏ muối và nước dư thừa, đồng thời thư giãn mạch máu, giúp máu lưu thông tốt hơn.
Kháng khuẩn tự nhiên
Chiết xuất hạt é có khả năng ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn gây bệnh, bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng.
Làm đẹp da và tóc
Giàu protein, sắt, kẽm và magiê, hạt é giúp tóc chắc khỏe, bóng mượt, giảm gãy rụng; đồng thời chất chống oxy hóa kích thích tái tạo tế bào da mới, giúp da mịn màng hơn.