Ngành khoa học của tương lai, triển vọng trong những năm tới
Công nghệ sinh học (Biotechnology) là ngành thuộc lĩnh vực công nghệ cao, kết hợp nền tảng khoa học về sự sống với các quy trình nghiên cứu và thiết bị kỹ thuật hiện đại. Ngành này khai thác và ứng dụng hoạt động sống của vi sinh vật, tế bào thực vật và động vật để tạo ra sản phẩm, quy trình và dịch vụ phục vụ đời sống con người.
Hiểu một cách đơn giản, Công nghệ sinh học là một lĩnh vực đa ngành, có liên quan chặt chẽ đến nhiều hoạt động sản xuất và đời sống. Trong nông nghiệp, ngành này giúp chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi và thủy hải sản có đặc tính mới, sản xuất chế phẩm sinh học và thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Trong công nghiệp thực phẩm, công nghệ sinh học được ứng dụng để chế biến và bảo quản thực phẩm, nâng cao chất lượng và giá trị dinh dưỡng. Trong y dược, ngành này hỗ trợ sản xuất thuốc, vắc-xin, chế phẩm sinh học, đồng thời phục vụ công tác chẩn đoán và điều trị bệnh. Ngoài ra, công nghệ sinh học còn đóng vai trò quan trọng trong xử lý rác thải, nước thải và khắc phục ô nhiễm môi trường.
Vai trò của ngành Công nghệ sinh học rất lớn. Đây là lĩnh vực thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm trong nông nghiệp, công nghiệp và y tế. Ngành cũng góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống bằng những giải pháp mới trong chăm sóc sức khỏe, an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường. Hơn thế nữa, công nghệ sinh học đáp ứng xu hướng toàn cầu và là một trong bốn hướng công nghệ được ưu tiên phát triển lâu dài.
Trong đó, Công nghệ sinh học ở Việt Nam được đặc biệt ứng dụng trong chăm sóc sức khỏe để chẩn đoán và điều trị các bệnh nguy hiểm; ứng dụng trong công nghệ tế bào gốc, sản xuất vắc-xin; tạo giống vật nuôi, cây trồng, thủy hải sản có chất lượng, năng suất và giá trị cao; tạo ra sản phẩm sinh học phục vụ trong chế biến thực phẩm, chăn nuôi. Với đặc điểm vừa mang tính hàn lâm vừa gắn liền ứng dụng thực tiễn, Công nghệ sinh học được xem là ngành khoa học của tương lai.
Thị trường đang khát nhân lực, thu nhập ổn định khi ra trường
Trên cả nước, hiện có khoảng hơn 500 trung tâm, công ty, doanh nghiệp, đơn vị hoạt động liên quan đến ngành Sinh học và Công nghệ sinh học. Hàng năm có nhiều đơn vị được thành lập mới hoặc mở rộng quy mô hoạt động. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những bạn trẻ yêu thích nghiên cứu, sáng tạo và mong muốn đóng góp cho các lĩnh vực mũi nhọn của đất nước. Triển vọng nghề nghiệp của ngành rất rộng mở, thu nhập ở các vị trí chuyên gia có thể lên đến hàng tỷ đồng mỗi năm.
Mục tiêu của ngành là đưa công nghệ sinh học trở thành một lĩnh vực kinh tế – kỹ thuật trọng điểm của đất nước. Ngành hướng tới việc thúc đẩy các doanh nghiệp công nghệ sinh học tăng trưởng ít nhất 50% về quy mô đầu tư và sản lượng, đồng thời thay thế tối thiểu 50% các sản phẩm công nghệ sinh học hiện đang phải nhập khẩu. Bên cạnh đó, lĩnh vực này sẽ đóng góp khoảng 7% vào GDP quốc gia, đáp ứng trực tiếp những nhu cầu thiết yếu của xã hội.
Với tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành một trong những quốc gia có nền công nghệ sinh học phát triển hàng đầu thế giới. Khi đó, Việt Nam sẽ là trung tâm sản xuất, cung cấp dịch vụ thông minh, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này, đồng thời nằm trong nhóm dẫn đầu của khu vực châu Á.
Với tiềm năng phát triển mạnh mẽ, Công nghệ sinh học được xem là một trong những nghề nghiệp hấp dẫn. Sau khi tốt nghiệp, các bạn có thể dễ dàng xin được những công việc như:
- Tư vấn, tiếp thị tại các đơn vị thương mại, dịch vụ trong lĩnh vực nông, lâm, ngư, y dược.
- Làm các công việc kỹ thuật, quản lý chất lượng, kiểm nghiệm tại các đơn vị sản xuất trong lĩnh vực Công nghệ sinh học, nông, lâm, ngư, y dược, khoa học hình sự, công nghiệp nhẹ.
- Làm việc ở các cơ quan quản lý có liên quan đến Sinh học và Công nghệ sinh học của các ngành hoặc các địa phương (bộ, sở, phòng…), các trung tâm, tỉnh, thành phố, quận, huyện.
- Nghiên cứu khoa học thuộc các lĩnh vực về sinh học, sinh học thực nghiệm và công nghệ sinh học ở các viện nghiên cứu, các trung tâm và cơ quan nghiên cứu của các bộ, ngành, các trường đại học và cao đẳng.
- Giảng dạy Sinh học (một số môn sinh học thực nghiệm) và công nghệ sinh học ở các trường đại học, cao đẳng.
Đặc biệt, với nền tảng kiến thức liên ngành vững chắc, tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng cao, nhiều sinh viên lựa chọn con đường khởi nghiệp, phát triển các sản phẩm, quy trình hoặc dịch vụ ứng dụng công nghệ sinh học trong nông nghiệp, thực phẩm, y sinh hoặc môi trường. Đây là hướng đi giàu tiềm năng, phù hợp với xu thế phát triển xanh, bền vững và nhu cầu đổi mới sáng tạo trong nền kinh tế hiện đại.
Với sinh viên mới ra trường, mức lương trung bình của ngành Công nghệ sinh học khoảng 10 triệu đồng/tháng. Riêng kỹ sư công nghệ sinh học thường nhận mức thu nhập ổn định từ 12 – 30 triệu đồng/tháng, tùy theo kinh nghiệm và trình độ chuyên môn. Ngoài ra, họ còn được hưởng các khoản phúc lợi của công ty cùng phụ cấp theo quy định pháp luật. Nếu có lợi thế về ngoại ngữ, là chuyên gia trong các doanh nghiệp nước ngoài, mức lương có thể trên 50 triệu đồng/tháng.
Ở Việt Nam hiện có nhiều trường đào tạo ngành Công nghệ sinh học, như Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Bách khoa TP. HCM, Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia TP. HCM, Trường Đại học Lâm nghiệp, Trường Đại học Mở Hà Nội... Năm 2024, điểm chuẩn của ngành này nằm trong khoảng từ 17-22 điểm.