Ông Donald Trump đã đăng tải loạt thư gửi các nguyên thủ quốc gia, trong đó công bố mức thuế mới từ 25% đến 40% áp lên hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, bắt đầu từ ngày 1/8. Những nước bị ảnh hưởng bao gồm các đồng minh thân cận của Mỹ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia và Thái Lan.
Động thái này là sự tiếp nối của chính sách thuế “tương hỗ” mà ông Trump từng công bố hồi tháng 4. Tuy nhiên, mức thuế lần này được điều chỉnh cao hơn, gây phản ứng mạnh từ nhiều chính phủ.
Mặc dù các thư có nêu khả năng "xem xét điều chỉnh" tùy theo mối quan hệ song phương, việc thông báo công khai cùng với thời hạn cận kề đã khiến nhiều quốc gia rơi vào thế bị động, buộc phải gấp rút nối lại đàm phán với Mỹ.
Nhật Bản và Hàn Quốc phản ứng thế nào trước thư áp thuế?
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba gọi tuyên bố của ông Trump là "thực sự đáng tiếc" nhưng khẳng định Tokyo sẽ tiếp tục thương lượng với Washington trước thời hạn 1/8. Nhật Bản nằm trong nhóm bị tăng thuế từ 24% lên 25%, theo thông tin từ Nhà Trắng.
Shigeru Ishiba, Thủ tướng Nhật Bản, phát biểu trong cuộc họp báo tại dinh thự chính thức của thủ tướng ở Tokyo, Nhật Bản.
Trong cuộc họp với các bộ trưởng về chiến lược thương mại, ông Ishiba cho biết Mỹ đã đề xuất tiếp tục đàm phán và để ngỏ khả năng điều chỉnh nếu Nhật Bản có phản hồi hợp lý. Điều này mở ra hy vọng về một giải pháp hòa hoãn.
Tại Hàn Quốc, chính phủ cũng cam kết thúc đẩy nhanh các cuộc đàm phán với Mỹ nhằm "giải quyết nhanh các bất ổn thương mại." Bộ trưởng Thương mại Yeo Han-Koo đã trực tiếp đề nghị Mỹ giảm thuế cho ô tô, thép và nhiều mặt hàng khác trong cuộc gặp với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick tại Washington.
Thái Lan, Malaysia và Nam Phi có những phản ứng gì?
Thái Lan hiện đối mặt với mức thuế cao nhất trong nhóm 14 quốc gia – 36%. Bộ trưởng Tài chính Thái Lan, ông Pichai Chunhavajira, cho biết ông “hơi sốc” trước quyết định này nhưng vẫn “tự tin” rằng mức thuế sẽ được giảm nếu đàm phán thành công.
Malaysia, quốc gia bị nâng thuế từ 24% lên 25%, cũng phát đi thông điệp giữ vững đối thoại. Bộ Công nghiệp và Thương mại nước này tuyên bố sẽ tiếp tục làm việc với Mỹ để đạt được một thỏa thuận cân bằng và toàn diện.
Tại châu Phi, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa phản đối mạnh mức thuế 30% mà Mỹ áp dụng. Ông cho rằng đây là con số “không phản ánh đúng dữ liệu thương mại thực tế,” vì 77% hàng hóa Mỹ vào Nam Phi hiện đã được miễn thuế.
Các cuộc đàm phán có thực sự tạo ra khác biệt?
Theo chuyên gia Deborah Elms từ tổ chức nghiên cứu chính sách thương mại Hinrich Foundation, nỗ lực đàm phán của các nước với Mỹ dưới thời ông Trump dường như không tạo ra nhiều khác biệt. Bà nhận xét rằng các quốc gia ASEAN, dù cố gắng xây dựng gói thương mại thiện chí, vẫn bị đối xử gần như giống với những nước không hề tham gia đàm phán.
Bà Elms cho rằng Trump vẫn đang nhắm tới các quốc gia châu Á do lo ngại về chuỗi cung ứng có yếu tố Trung Quốc. Điều này đặt ra nghi vấn về sự công bằng và logic trong chính sách thuế quan của Mỹ.
Thực tế, dù các bức thư của ông Trump cho thấy vẫn còn cơ hội thương lượng, giới quan sát lo ngại rằng những biện pháp thuế này có thể tạo ra làn sóng trả đũa thương mại toàn cầu nếu không được kiểm soát đúng hướng.
Trong lúc các nước đang gấp rút đàm phán, thị trường tài chính Mỹ cũng đã có phản ứng tiêu cực. Chỉ số Dow Jones giảm 422 điểm trong phiên 1/7 – mức giảm mạnh nhất trong gần một tháng. Giới đầu tư đang dõi theo những diễn biến tiếp theo liên quan đến chính sách thương mại và các phản ứng từ cộng đồng quốc tế.
Việc ông Trump để ngỏ khả năng điều chỉnh thuế "tùy thuộc vào mối quan hệ song phương" đang được xem như một chiến thuật tạo áp lực trước đàm phán. Tuy nhiên, cách tiếp cận này cũng gây ra rủi ro lớn nếu các nước bị tổn thương bởi chính sách thuế chọn cách đáp trả.