Tuần qua, một sự kiện nóng được thảo luận sôi nổi trong giới quan sát quân sự là cuộc tấn công bất ngờ của phía Ukraine trong chiến dịch được mang mật danh “Mạng nhện” vào ngày 1/6, phá hủy một số máy bay ném bom chiến lược của Nga. Phản ứng đầu tiên của nhiều người là, có phải vì quân đội Nga (RFAF) đã đánh giá thấp đối thủ hay không?
Trước hết với tư cách là một cường quốc quân sự, RFAF luôn ở trong tâm thế “cửa trên” trong xung đột với Ukraine. Tuy nhiên, thành công của chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine, đã khiến nhiều người suy đoán rằng RFAF đã quá xem nhẹ đối thủ của mình.
Một số phân tích cho rằng, xung đột Ukraine giống như một cuộc chiến giữa các “bậc thầy”, nếu “bậc thầy thỉnh thoảng mất tập trung”, đối thủ có thể nắm bắt cơ hội. Còn một số chuyên gia khác cho rằng, tình hình chiến trường thay đổi nhanh chóng, và việc đánh giá thấp kẻ thù thực sự là điều cấm kỵ trong chiến lược quân sự. Có vô số trận chiến trong lịch sử đã thất bại vì đánh giá thấp kẻ thù.
Ví dụ, Hoàng đế Napoleon của Pháp đã phải chịu một thất bại không thể vực dậy trong Trận Waterloo, vì ông đánh giá thấp sức mạnh và sự chuẩn bị của đối thủ. Quay trở lại cuộc tấn công bất ngờ của Ukraine, nếu RFAF thực sự đánh giá thấp kẻ thù, thì có thể có lỗ hổng trong việc thu thập thông tin tình báo và triển khai phòng thủ. Phía Ukraine có thể nắm bắt những lỗ hổng này và lên kế hoạch và thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ một cách cẩn thận.
Tuy nhiên, có vẻ sẽ là “phiến diện chủ quan”, khi chỉ đơn giản quy kết thành công của cuộc tấn công bất ngờ của Ukraine, cho việc RFAF đánh giá thấp đối thủ. Những nỗ lực và chiến lược của riêng Ukraine cũng đóng một vai trò quan trọng.
Trong cuộc đối đầu lâu dài, Ukraine đã tìm kiếm điểm yếu của quân đội Nga và liên tục cải thiện khả năng chiến đấu của mình. Họ có thể đã đầu tư rất nhiều công sức vào phân tích tình báo và xây dựng các kế hoạch tác chiến chi tiết.
Hơn nữa, việc ứng dụng khoa học và công nghệ cũng rất quan trọng trong chiến tranh hiện đại. Ukraine có thể đã sử dụng thiết bị trinh sát tiên tiến và công nghệ thông tin liên lạc để cải thiện hiệu quả và độ chính xác của các hoạt động. Đặc biệt là cơ quan tình báo Ukraine đã được sự trợ giúp đắc lực của tình báo phương Tây.
Ngoài ra, môi trường chiến trường cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Điều kiện địa lý và khí hậu địa phương có thể tác động đến hoạt động của cả hai bên. Có lẽ phía Ukraine đã khéo léo lợi dụng những yếu tố môi trường này để tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc tấn công bất ngờ.
Một yếu tố quan trọng cũng đóng góp vào thành công trong chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine, chính là do Nga ký với Mỹ hiệp ước Bầu trời Mở, New START, nên vị trí các máy bay ném bom chiến lược của Nga đều được công khai theo thỏa thuận với Washington, không có nhà chứa kiên cố bảo vệ trước nguy cơ tấn công bằng tên lửa hoặc UAV tự sát.
Theo các điều khoản của hiệp ước New START, hiệp ước an ninh từ thời Chiến tranh Lạnh duy nhất, được gia hạn kể từ khi Liên Xô tan rã năm 1991, các máy bay này bắt buộc phải đậu ở không gian mở. Những máy bay bị phá hủy là máy bay ném bom tầm xa, có thể mang vũ khí hạt nhân của Nga, đều thuộc đối tượng bị ràng buộc bởi hiệp ước.
Hiệp ước được ký năm 2010 và sau đó được cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Nga Putin gia hạn đến ngày 4/2/2026, bao gồm các điều khoản về việc xác minh vũ khí tấn công chiến lược, trong đó có các máy bay ném bom hạng nặng, được trang bị cho nhiệm vụ mang vũ khí hạt nhân.
Hiệp ước quy định rằng các máy bay này, phải được bố trí tại các địa điểm có thể quan sát được bằng các phương tiện như vệ tinh, để đối phương có thể giám sát. Điều này có nghĩa là các máy bay ném bom chiến lược phải để bên ngoài nhà chứa máy bay, thường là tại các căn cứ không quân được chỉ định, nhằm xác nhận tình trạng của chúng như liệu có đang mang vũ khí hạt nhân, hay đã được chuyển đổi sang sử dụng thông thường.
Một điều nữa cũng giúp chiến dịch “Mạng nhện” của Ukraine thành công, đó là quân đội Nga đã sơ tán số máy bay ném bom chiến lược của họ vào sâu trong nội địa, cách khu vực chiến tuyến hàng nghìn km, vượt mọi tầm bay của tất cả các loại UAV tự sát hiện có của Ukraine. Chính vì như vậy, có thể Nga nảy sinh tư tưởng chủ quan, coi nhẹ công tác bảo vệ an ninh sân bay.
Nhìn chung, thành công của cuộc tấn công bất ngờ của Ukraine hôm 1/6, không thể chỉ đơn thuần là do RFAF đánh giá thấp đối thủ, mà đó là kết quả của tác động kết hợp của nhiều yếu tố. Đánh giá thấp đối thủ có thể là một trong những yếu tố, nhưng nỗ lực, chiến lược và môi trường chiến trường của riêng Ukraine, đều đóng vai trò quan trọng vào thành công trong cuộc tấn công bất ngờ này.
Trong đấu trường chiến tranh lớn, không có mạnh hay yếu tuyệt đối. Kết quả của mỗi trận đánh là kết quả đan xen của nhiều yếu tố khác nhau. Chúng ta không thể chỉ nhìn thấy hiện tượng bề mặt, mà phải phân tích sâu sắc lý do đằng sau nó.
Điều này cũng nhắc nhở chúng ta rằng bất kể trong lĩnh vực quân sự hay các lĩnh vực khác, chúng ta không nên đánh giá thấp đối thủ của mình, mà phải liên tục nâng cao thực lực và chuẩn bị đầy đủ. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể giành lợi thế trước đối thủ trong cuộc cạnh tranh. (nguồn ảnh BBC, Al Jazeera, Ukrinform, TTXVN).
