Nằm bên bờ sông Đuống, thuộc địa phận làng Á Lữ, xã Đại Đồng, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, lăng mộ Kinh Dương Vương là một di tích lịch sử đặc biệt về Kinh Dương Vương, nhân vật được coi là ông nội Hùng Vương thứ nhất, thủy tổ của người Bách Việt thời cổ.
Tồn tại qua nhiều triều đại phong kiến, khu lăng mộ này đã bị tàn phá và trở nên hoang phế vào thời Pháp thuộc. Đến năm 1971, nhân dân địa phương đã tôn tạo công trình làm nơi kính ngưỡng tổ tiên.
Từ năm 2013, lăng mộ Kinh Dương Vương được tỉnh Bắc Ninh trùng tu quy mô lớn, trở thành công trình mang tầm vóc quốc gia.
Khuôn viên khu lăng mộ rộng hàng chục nghìn mét vuông, được bao phủ bởi nhiều cây xanh. Ở vị trí trung tâm, lăng mộ Kinh Dương Vương nằm trên một nền đất cao có đường lát đá gồm nhiều cấp dẫn vào.
Lăng được xây bằng đá theo kiến trúc tâm linh truyền thống với hai tầng mái. Trước cửa lăng có ba bệ thờ.
Mộ phần được bảo vệ phía trong lăng.
Trước mộ có tấm bia đá xanh cao 1,05m, rộng 0,45m, khắc dòng chữ “Kinh Dương Vương lăng”. Bia được lập năm 1940, dưới triều vua Minh Mạng.
Trong khuôn viên lăng còn các công trình khác, bao gồm nhà khách, các Văn chỉ, Võ chỉ ở hai bên sân trước.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, lăng mộ Kinh Dương Vương do người dân chọn địa thế đẹp, có tụ khí phong thủy, dựng lên như một biểu tượng, còn Kinh Dương Vương chỉ là một nhân vật mang tính truyền thuyết.
Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, Kinh Dương Vương tên húy là Lộc Tục, là cháu ba đời của Viêm Đế họ Thần Nông. Từ khi sinh ra tư chất ông đã thông minh hơn người, vua cha rất muốn nhường ngôi cho. Song Lộc Tục lại là một người con hiếu thảo nên nhường ngôi cho anh là Đế Nghi.
Vua cha bèn chia đất nước làm hai, giao cho Đế Nghi làm vua phương Bắc, Lộc Tục làm vua phương Nam – hiệu là Kinh Dương Vương. Sau này Vua Kinh Dương Vương lấy con gái vua hồ Động Đình sinh ra Lạc Long Quân.
Lạc Long Quân lấy vợ là Âu Cơ, sinh ra được một trăm trứng nở ra trăm người con trai. Rồi hai người từ biệt nhau, 50 con theo mẹ lên núi, 50 con theo cha về biển Nam. Lạc Long Quân phong con trưởng làm Hùng Vương. Các Vua Hùng từ đó cai quản đất nước kéo dài đến 18 đời...
Ẩn chứa một truyền thuyết lịch sử thiêng liêng, lăng mộ Kinh Dương Vương là điểm hành hương đầy ý nghĩa cho những người con nước Việt vào ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.
