Ngày 18/12/2021, Cơ quan Cảnh sát điều tra (C03-Bộ Công an) phát đi thông báo đã ra quyết định khởi tố Phan Quốc Việt - Tổng giám đốc Công ty CP công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á) cùng 5 bị can khác với cáo buộc vi phạm đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Sau hơn một năm điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; đưa hối lộ; nhận hối lộ xảy ra tại Công ty Việt Á và các đơn vị, địa phương liên quan.

Điều tra bước đầu xác định, vào tháng 4/2020, Công ty Việt Á được Bộ Y tế cấp phép đăng ký lưu hành sản phẩm kit xét nghiệm Covid-19. Từ thời điểm trên đến lúc vụ án được khởi tố, Việt Á đã cung ứng kit cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) và các cơ sở y tế khác của 62 tỉnh, thành phố, doanh thu gần 4.000 tỷ đồng.

Theo Bộ Công an, lợi dụng tính cấp bách về nhu cầu test Covid-19, sản phẩm thuộc danh mục được áp dụng chỉ định thầu rút gọn, Phan Quốc Việt chủ động cung ứng thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế trước cho các bệnh viện, CDC các tỉnh, thành phố sử dụng.

Sau đó, Việt thông đồng với lãnh đạo CDC để hợp thức hồ sơ chỉ định thầu bằng cách sử dụng các pháp nhân trong hệ thống lập hồ sơ chào hàng sản phẩm, xác nhận khống báo giá cao hơn nhiều so với giá thành sản xuất.

Cơ quan điều tra cáo buộc, nhằm thu lợi nhuận bất chính và chi tiền ngoài hợp đồng, Phan Quốc Việt cùng các nhân viên Việt Á nâng khống giá thiết bị, chi phí nguyên vật liệu đầu vào, xác định giá bán là 470.000 đồng/kit.

Điển hình trong việc "chi tiền ngoài hợp đồng" là việc Việt bị cáo buộc chi phần trăm cho Giám đốc CDC Hải Dương Phạm Duy Tuyến số tiền gần 30 tỷ đồng (trích ra từ 5 hợp đồng tổng giá trị 151 tỷ đồng).

Vụ án sau khi được khởi tố thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Rất nhanh sau đó, đại án Việt Á thuộc diện theo dõi của Ban Chỉ đạo T.Ư về phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Sau hơn một năm điều tra, những diễn biến bất ngờ về vụ án, số lượng bị can bị khởi tố đã phần nào khẳng định rằng sai phạm tại đại án Việt Á là điển hình về tham nhũng có hệ thống do tính quy mô, xảy ra từ cơ quan, bộ ngành trung ương đến các địa phương.

Từ khi khởi tố vụ án đến nay, C03 - Bộ Công an và công an các địa phương đã khởi tố 29 vụ án với hơn 100 bị can, phong tỏa kê biên hơn 1.700 tỷ đồng.

Trong cả trăm bị can bị khởi tố, có 3 nguyên Ủy viên T.Ư Đảng gồm: Cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long; cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội, cựu Bộ trưởng KH&CN Chu Ngọc Anh và cựu Bí thư Tỉnh uỷ Hải Dương Phạm Xuân Thăng.

Ngoài Bộ Y tế và Bộ KH&CN, liên quan đến đại án Việt Á còn có 24 tỉnh, thành phố và Bộ Quốc phòng.

Đáng chú ý, trong vụ án này, cơ quan điều tra cáo buộc ông Nguyễn Văn Trịnh, trợ lý Phó Thủ tướng đã lợi dụng vị trí công tác can thiệp các đơn vị có trách nhiệm tại Bộ Y tế để Công ty Việt Á được cấp số đăng ký lưu hành kit xét nghiệm Covid-19 trái pháp luật.

Khi đề cập đến đại án Việt Á, Trung tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn Bộ Công an cho biết, đây là vụ án rất phức tạp, gây rất nhiều bức xúc trong công luận và được dư luận, nhân dân quan tâm theo dõi.

"Có đặc điểm ở những bị can là rất nhiều trong số họ là cán bộ, đảng viên, lãnh đạo. Họ đã lợi dụng chính sách để trục lợi, lợi dụng chức vụ quyền hạn, vi phạm các quy định về đấu thầu, đưa hối lộ và nhận hối lộ", Trung tướng Tô Ân Xô nói.

Ngoài ra, ông Xô cho biết, vụ Việt Á - họ rất nhiều tiền, Phan Quốc Việt khai kiếm lãi 4.000 tỷ, bôi trơn khoảng 800 tỷ. Các bị can tại Công ty Việt Á còn dùng nhiều phương thức để chuyển tiền cho các lãnh đạo CDC một số tỉnh thành, có cả chuyển qua tài khoản chính chủ và tài khoản nhờ của người nhà (như vợ, mẹ vợ, em vợ của người nhận) và cả đưa trực tiếp bằng tiền mặt.

Tại cuộc họp báo đầu năm 2023, người phát ngôn Bộ Công an cho biết, liên quan đến vụ án Việt Á, cơ quan điều tra cố gắng kết thúc điều tra trong quý 1/2023. Tuy nhiên, ông Tô Ân Xô cũng khẳng định rằng "án tại hồ sơ nên về cơ bản mục tiêu đề ra như thế, nhưng không loại trừ khả năng có thêm tình tiết mới".

Ngày 28/1/2022, Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an khởi tố vụ án, khởi tố các bị can tại Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao liên quan đến việc tổ chức các "chuyến bay giải cứu" về tội nhận hối lộ. Bốn bị can đầu tiên bị khởi tố gồm bà Nguyễn Thị Hương Lan - Cục trưởng Cục Lãnh sự và ba thuộc cấp tại Cục Lãnh sự.

Theo Bộ Công an, sai phạm này phát sinh trong quá trình xét duyệt cấp phép cho các công ty thực hiện chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về nước nhằm trục lợi cá nhân xảy ra tại Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao và các đơn vị liên quan.

Từ ngày khởi tố vụ án đến ngày 5/1/2023, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã khởi tố tổng cộng hơn 40 bị can liên quan đến các nhóm tội danh: Đưa hối lộ; Nhận hối lộ; Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Bắt đầu từ Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao, cơ quan điều tra lật mở từng manh mối và điều tra sự liên quan của các bị can đang công tác tại các Bộ gồm: Bộ Giao thông vận tải; Bộ Công an; Bộ Y tế; Văn phòng Chính phủ; Ban Đối ngoại Trung ương.

Với cáo buộc nhận hối lộ, cơ quan điều tra khởi tố nhiều bị can tại các bộ, ngành, địa phương, bao gồm các bị can: Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Tô Anh Dũng; ông Vũ Hồng Nam, cựu đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản; nhiều đại sứ, cán bộ ngoại giao làm việc tại Nhật Bản, Malaysia, Nga, Angola;

Ông Nguyễn Quang Linh, Trợ lý Phó Thủ tướng Thường trực; ông Trần Văn Dự, nguyên Cục phó Cục quản lý xuất nhập cảnh Bộ Công an;

Mới đây, vào cuối tháng 12/2022, Cơ quan An ninh bắt giam ông Trần Văn Tân, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam cũng về tội nhận hối lộ.

Ở nhóm tội danh đưa hối lộ chủ yếu xảy ra ở các bị can làm việc tại công ty du lịch hoặc nghề nghiệp tự do. Có thể kể đến các bị can như: Nguyễn Diệu Mơ, TGĐ Công ty TNHH thương mại du lịch và dịch vụ hàng không An Bình; Nguyễn Tường Vi – Giám đốc công ty TNHH tư vấn và đầu tư ATA Việt Nam

Được biết, các chuyến bay giải cứu được thực hiện từ tháng 12/2020 với tổ công tác gồm 5 bộ gồm: Ngoại giao, Y tế, Công an, Giao thông vận tải, Quốc phòng.

Theo Trung tướng Tô Ân Xô, người phát ngôn Bộ Công an, trong đợt dịch Covid-19, có khoảng 2.000 chuyến bay được thực hiện, số tiền nghi đưa nhận hối lộ lên đến hàng trăm nghìn USD. Hiện nay, Bộ Công an cho biết, Cơ quan điều tra đã phong tỏa, kê biên, bị can nộp khắc phục hậu quả trong vụ án là 80 tỷ đồng.

Nhận định về vụ án nêu trên, Trung tướng Tô Ân Xô cho biết: Các bị can trong vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao) và các đơn vị, địa phương "hoạt động rất tinh vi". Ngoài ra, số đối tượng đông, phạm vi cả trong và ngoài nước gồm một số cơ quan ban ngành Trung ương và địa phương.

"Các đối tượng đối phó rất quyết liệt, khiến cơ quan điều tra tốn nhiều thời gian trong xác minh vụ việc", ông Xô nhấn mạnh.