Chùa Thiên Mụ được coi là một biểu tượng của Cố đô Huế. Ngôi chùa này là nơi lưu giữ một chiếc xe hơi cũ kỹ, có lịch sử đặc biệt. Đó là một chiếc xe thuộc mẫu Austin A95 Westminster, biển số DBA-599.
Ngược dòng lịch sử, vào mùa Phật Ðản 1963, không khí chính trị miền Nam căng thẳng đến nghẹt thở, không có lối thoát cho hòa bình dưới chính quyền Ngô Đình Diệm. Lửa cháy ngút trời cùng với bàn tay thép đàn áp những người cộng sản và giới Phật giáo.
Trong lúc bão giông thời chiến như thế, Hòa thượng Thích Quảng Ðức - khi đó là trụ trì chùa Quan Thế Âm ở quận Phú Nhuận - đã không cam tâm chịu cảnh Phật tử bị đàn áp chìm trong vũng máu, quyết định tự thiêu để phản đối chính sách tàn bạo của chính quyền Diệm - Nhu.
Nhà báo David Halberstam của tờ New York Times đã tường thuật rằng: “Ngài Thích Quảng Đức cùng đến với một đoàn diễu hành từ một ngôi chùa gần đó. Khoảng 350 tăng ni đi thành đội hình hai hàng dọc, dẫn đầu là một chiếc xe hơi hiệu Austin, Ngài ngồi trong đó...”.
“Sự việc đã xảy ra tại ngã tư Phan Đình Phùng và Lê Văn Duyệt. Ngài Thích Quảng Đức từ trong xe hơi bước ra cùng với hai vị sư khác. Một vị trải một tấm nệm trên đường, còn vị kia thì mở thùng sau xe lấy ra một cái can loại đựng 5 ga-lông xăng”.
“Trong lúc đoàn diễu hành vây tròn quanh, Ngài Thích Quảng Đức lặng lẽ ngồi xuống tấm nệm, trong tư thế tọa thiền. Vị sư đi theo tưới xăng từ can lên đầu Ngài. Ngài lần chuỗi hạt và niệm Nam Mô A Di Đà Phật trước khi quẹt một cây diêm và tự châm vào người”.
“Lửa phựt cháy trùm áo quần và da thịt Ngài, và đám khói đen lẫn với mùi dầu bốc lên từ thân thể đang cháy rực của Ngài....”.
Như vậy, chiếc ô tô Austin A95 Westminster biển số DBA-59 đã đi cùng đoàn diễu hành và chở Hòa thượng Thích Quảng Đức ra nơi tự thiêu. Điểm xuất phát của chiếc xe là chùa Ấn Quang, nơi Hòa thượng công bố tâm nguyện trước khi tự thiêu.
Theo một tài liệu, chiếc xe Austin vốn là của một phật tử chùa Thiên Mụ có tên là Trần Quang Thuận, pháp danh Tâm Đức đã có duyên với Phật sự khi cho mượn để đưa rước Hòa thượng Thích Quảng Đức từ chùa Ân Quang tới ngã tư Phan Đình Phùng – Lê Văn Duyệt.
Sau khi xảy ra sự kiện ngày 11/6/1963, Nha cảnh sát Sài Gòn đã thu giữ chiếc xe như một vật chứng.
Sau khi được trả xe, đến năm 1964 ông Trần Quang Thuận tiến cúng lại chiếc xe cho chùa Thiên Mụ để các vị sư trưng bày làm di vật. Chiếc xe Austin được đưa từ Sài Gòn ra Huế và nằm lại đó cho đến nay.
Với thời điểm thập niên 1960, Austin Westminster là một dòng xe được đánh giá là khá tiện nghi, sang trọng. Dòng xe này do Công ty Motor Austin (Anh) sản xuất, chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn ngủi (1954–1968) và ngày nay rất ít người Việt biết đến.
Có tổng cộng 4 thế hệ của dòng xe Austin Westminster đã được xuất xưởng, lần lượt mang mã A90, A95/A105, A99, A110. Chiếc xe chở Hòa thượng Thích Quảng Đức là mẫu Austin A95 Westminster.
Theo thời gian, đã có thời điểm chiếc xe bị xuống cấp, rỉ sét nghiêm trọng, trước khi được phục chế “đẹp như mới” những năm gần đây.
Và với lai lịch của mình, chiếc xe chắc chắn sẽ bất tử theo thời gian cùng bức ảnh kinh điển về sự hi sinh cao cả của Hòa thượng Thích Quảng Đức.
Quan trọng hơn, chiếc xe có thể được coi là một di vật đặc biệt thể hiện lòng yêu nước của người Việt trong một thời kỳ đau thương của dân tộc.
