Các cá thể rùa đầu to này được Phòng cảnh sát Môi trường Công an tỉnh Nghệ An giải cứu từ quá trình vận chuyển trái phép trên địa bàn huyện Diễn Châu. (Ảnh: Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam)
Bên cạnh 59 cá thể rùa còn sống, sau khi lục soát nhà của đối tượng, lực lượng chức năng còn tìm thấy một số cá thể rùa đã chết và 3 cá thể tê tê Java bị lấy hết vảy và nội tạng.
59 cá thể rùa đầu to cực kỳ quý hiếm này đều trong tình trạng rất yếu, có nhiều cá thể bị thương. (Ảnh: Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam).
Hiện chúng đang được các nhân viên trung tâm cứu hộ Vườn quốc gia Pù Mát chăm sóc tích cực.
Trước đó, vào ngày 13/12/2022, Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam đã phối hợp với Vườn quốc gia Pù Mát tiếp nhận 68 cá thể rùa đầu to từ Công an tỉnh Nghệ An, nâng tổng số cá thể rùa đầu to đang chăm sóc, phục hồi lên 127.(Ảnh: Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã tại Việt Nam)
Rùa đầu to (Platysternon megacephalum) là một loài động vật phân bố tại các vùng núi ở một số nước Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanma, Campuchia và ở Trung Quốc. Đây là loài duy nhất trong họ Platysternidae thuộc bộ Rùa Testudines.
Đặc điểm nhận dạng của rùa đầu to là chúng có đuôi rất dài (bằng chiều dài thân), đầu (được phủ bởi các mảnh sừng rất cứng) không thụt vào mai được, hàm trên tạo thành móc (chính vì thế nên chúng còn được gọi là rùa mỏ vẹt), xương sọ đặc và dày. Rùa đầu to sống ở các khe suối trong rừng, nơi nước trong và chảy chậm.
Ban ngày chúng ẩn dưới các tảng đá hoặc phơi nắng trên bờ suối, chúng đi tìm mồi lúc sẩm tối hoặc ban đêm. Thức ăn của chúng là động vật không xương sống, các loài thân mềm hoặc động vật giáp xác nhỏ. Khi trưởng thành rùa có thể đạt kích thước mai khoảng hơn 20 cm.
Ở Việt Nam, rùa đầu to nằm trong danh mục bò sát của Vườn quốc gia Hoàng Liên, Vườn quốc gia Ba Bể, Khu bảo tồn Tây Yên Tử, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Vườn quốc gia Tam Đảo và phân bố ở cả khu vực Miền Trung (Quảng Trị), vào đến Tây Nguyên.
Đây là loài rùa có phân bố rộng ở lưu vực suối trong các khu vực rừng núi đá vôi, tuy nhiên số lượng lại hạn chế do đặc tính sinh sản.
Hiện nay số lượng loài này đang suy giảm nghiêm trọng do rừng nguyên sinh mất dần (ít gặp chúng trong các khu rừng thứ sinh) và đặc biệt là do tình trạng săn bắt quá mức để mua bán trao đổi với nước ngoài.
Ngay cả nỗ lực bảo tồn và sinh sản loài này của Chương trình bảo tồn rùa ở Vườn quốc gia Cúc Phương cũng gặp khó khăn. Rùa đầu to có tên trong Sách đỏ động vật Việt Nam, với mức độ đe dọa hạng R.
