Tám người trong hai gia đình phải nhập viện cấp cứu sau khi ăn hải sản. Các bác sĩ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai chẩn đoán các chùm ca bệnh này nhiễm độc ciguatoxin, độc tố thường có trong một số loại cá biển.

Các chùm ca bệnh liên tiếp

Ngày 24/7/2025, một đoàn gia đình gồm 14 người đi du lịch tại biển Kỳ Anh, Hà Tĩnh và có tổ chức ăn tối với các món hải sản như cá chình, tôm và hàu. Vài giờ sau bữa ăn cho đến sáng hôm sau (25/7), nhiều người trong đoàn bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đáng lo ngại.

Các triệu chứng chung và điển hình nhất bao gồm: Tê bì vùng lưỡi và miệng, đau nhức cơ, mỏi các khớp chân tay, toàn thân. Một số người có kèm theo rối loạn tiêu hóa (đi ngoài phân lỏng), cảm giác nóng rát họng và tức ngực.

Lo lắng trước tình hình trên, tối ngày 25/7, 4 bệnh nhân trong gia đình (gồm 1 nữ 55 tuổi, 1 nam 51 tuổi, 1 nam 24 tuổi và 1 nam 13 tuổi) đã nhanh chóng đến cấp cứu tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.

Tại thời điểm nhập viện, tất cả các bệnh nhân đều tỉnh táo nhưng có chung các triệu chứng tê lưỡi, đau nhức cơ thể và được chẩn đoán ngộ độc ciguatera. Các chỉ số sinh tồn khác đều trong giới hạn ổn định.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Tiến, Trung tâm Chóng độc - Bệnh viện Bạch Mai, sau một ngày được điều trị tích cực, sức khỏe của cả 4 bệnh nhân đều đã ổn định hoàn toàn. Các triệu chứng tê lưỡi, đau nhức cơ thể đã hết, không để lại di chứng thần kinh khu trú. Tất cả bệnh nhân đã được cho ra viện an toàn và được hướng dẫn tiếp tục theo dõi sức khỏe tại nhà.

Ngay sau đó, trưa này 26/07/2025, gia đình anh V.A.T ở Hải Phòng gồm 4 người (vợ chồng anh T và hai con 16 tuổi, 19 tuổi) có gọi món cá hồng chế biến sẵn về nhà để ăn. Sau ăn từ 1,5 đến khoảng 4 giờ, cả 4 người xuất hiện các triệu chứng đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, co rút và đau cơ toàn thân. Riêng chị H người vợ và cháu Q, con gái của anh T, có thêm biểu hiện rối loạn cảm giác.

Chị H kể lại, sau khi ăn thấy đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, hoa mắt, xây xẩm và cảm giác xỉu xuống, huyết áp không thể đo được, sau đó cảm thấy đôi bàn tay bỏng rát mỗi khi tiếp xúc với nước lạnh từ vòi, cơ toàn thân yếu mỏi, không thể đi lại được.

Khi đến Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai tất cả 4 người được phát hiện có nhịp tim chậm. Các bác sĩ giải thích tình trạng nặng của chị H ban đầu do loạn nhịp tim, nhịp chậm dẫn đến máu lên não giảm, não bị thiếu ôxy. Trung tâm Chống độc cũng chẩn đoán các bệnh nhân bị ngộ độc ciguatera. Hiện các bệnh nhân đều cải thiện tốt và sắp được ra viện.

Nguồn gốc và sự nguy hiểm “vô hình”

Ngộ độc ciguatera là một mối nguy hiểm về an toàn thực phẩm mà người dân cần biết, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Đây là tình trạng ngộ độc do ăn phải các loài cá sống ở rạn san hô đã tích lũy độc tố thần kinh cực mạnh tên là ciguatoxin.

“Độc tố này bắt nguồn từ một loại vi tảo nhỏ bé tên là Gambierdiscus toxicus. Loài tảo này là thức ăn của nhiều loài cá ăn nhỏ, sau đó các loài cá này lại là thức ăn của các loài cá lớn hơn, cuối cùng là thức ăn của các loài cá sống ở rặng san hô như cá nhồng, cá mú, cá hồng, cá tầm, cá cháo, cá cam, cá chình, cá mú, cá mó, cá vược, cá mập, cá dọn vệ sinh sọc lam,…

Có tới hàng trăm loài cá có chứa độc tố ciguatera nhưng với tần xuất ít gặp hơn, kể cả sứa. Do quá trình “cá lớn nuốt cá bé” như trên nên độc tố được tích lũy ngày càng nhiều ở trong các loài cá lớn, dẫn tới người ăn phải tới một lượng độc tố đủ gây ngộ độc.

“Ngộ độc ciguatera là loại ngộ độc cá biển thường gặp nhất, gặp nhiều hơn cả ngộ độc cá nóc, chỉ có điều là các bác sĩ ít chú ý tới. Điều nguy hiểm nhất là ciguatoxin hoàn toàn không màu, không mùi, không vị và không bị phá hủy bởi bất kỳ phương pháp chế biến nào như nấu chín, đông lạnh hay muối chua.

Một con cá mang độc tố trông vẫn hoàn toàn bình thường”, TS. BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc cho biết.

Cũng theo BS Nguyên, các triệu chứng thường xuất hiện sau khi ăn từ vài giờ đến một ngày, bao gồm:

Tiêu hóa: Buồn nôn, nôn mửa, đau quặn bụng, tiêu chảy.

Thần kinh: Tê, ngứa ran quanh miệng, môi, lưỡi rồi lan đến tay chân. Triệu chứng đặc trưng nhất là rối loạn cảm giác nóng-lạnh: chạm vào nước hoặc vật lạnh có cảm giác đau buốt, bỏng rát như điện giật.

Tim mạch (nặng): Nhịp tim chậm, tụt huyết áp, có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Các triệu chứng thần kinh có thể kéo dài dai dẳng hàng tháng, thậm chí hàng năm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Việc điều trị tập trung giải quyết các triệu chứng, đặc biệt đảm bảo hô hấp trước nguy cơ bị liệt cơ gây suy hô hấp, đảm bảo nhịp tim vì có thể loạn nhịp tim nguy hiểm, giảm đau,… không có thuốc giải độc đặc hiệu.