Trước thông tin VAMA lo ngại về việc phải ngừng bán 96% xe xăng, dầu từ năm 2030 do không đáp ứng mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) 4,83 lít/100km, nhiều người tiêu dùng quan tâm liệu quy định này có ảnh hưởng đến những chiếc xe họ đang sử dụng hay không. Câu trả lời là hoàn toàn yên tâm - quy định chỉ áp dụng với xe mới được sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu từ năm 2030, nếu dự thảo trở thành quy định chính thức.

Theo nguyên tắc pháp lý cơ bản, các quy chuẩn kỹ thuật về tiêu thụ nhiên liệu chỉ áp dụng cho những phương tiện được sản xuất sau thời điểm quy định có hiệu lực. Dự thảo CAFC đặt mục tiêu đến năm 2030, tất cả các mẫu xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình không quá 4,83 lít/100 km.

Điều này có nghĩa, những chiếc Toyota Vios với mức tiêu hao 5,08-7,62 lít/100km hay Honda City, Hyundai Accent đang lưu hành trên đường phố vẫn được phép hoạt động bình thường. Chủ sở hữu các mẫu xe này không cần lo lắng về việc phải thay đổi phương tiện hay chịu bất kỳ hạn chế nào trong việc sử dụng.

Trong lịch sử áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật tại Việt Nam, cơ quan quản lý luôn phân biệt rõ ràng giữa quy chuẩn dành cho xe mới sản xuất và quy định đối với xe đang lưu hành. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những phản hồi, giải thích để đông đảo người dân hiểu rõ hơn rằng không cấm xe ô tô theo năm sản xuất mà là yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn khí thải của từng loại xe (theo năm sản xuất).

Cụ thể, với tiêu chuẩn khí thải hiện tại, các xe sản xuất, nhập khẩu từ năm 2017 áp dụng mức 4 (tương đương Euro 4), từ 2022 áp dụng mức 5. Các xe sản xuất, nhập khẩu trước 2017, mức khí thải có thể là mức 2 hoặc mức 3. Nguyên tắc này cũng sẽ áp dụng tương tự cho tiêu chuẩn CAFC.

Quy định CAFC 4,83 lít/100km từ năm 2030 sẽ tạo ra một "ranh giới" rõ ràng trên thị trường ô tô. Các mẫu xe sản xuất trước năm 2030 - bao gồm cả xe được mua trong năm 2029 sẽ không bị ảnh hưởng bởi tiêu chuẩn mới.

Điều này tạo ra một hiện tượng thú vị trong ngành ô tô. Những mẫu ô tô động cơ đốt trong truyền thống có thể trở nên "khan hiếm" về mặt nguồn cung mới, nhưng vẫn được phép lưu hành và giao dịch trên thị trường xe cũ mà không bị hạn chế.

Kinh nghiệm từ việc áp dụng các tiêu chuẩn khí thải Euro tại Việt Nam cho thấy cách tiếp cận này hoàn toàn khả thi. Khi Việt Nam chuyển từ Euro 2 lên Euro 4 vào năm 2017, hàng triệu chiếc xe đời cũ vẫn tiếp tục hoạt động bình thường. Chỉ có điều, các hãng xe phải điều chỉnh công nghệ để sản xuất những mẫu xe mới đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn.

Tương tự, với quy định CAFC 2030, thị trường sẽ chứng kiến sự phân hóa rõ rệt. Các hãng xe sẽ phải tập trung phát triển công nghệ hybrid, plug-in hybrid hoặc thuần điện để đáp ứng yêu cầu mới. Trong khi đó, người tiêu dùng hiện tại hoàn toàn yên tâm về tương lai của những chiếc xe đang sở hữu.

Một hệ quả không ngờ của quy định này là có thể tạo ra sự gia tăng giá trị cho những mẫu xe động cơ đốt trong được sản xuất trước năm 2030, đặc biệt là những mẫu xe chất lượng cao, bền bỉ. Khi nguồn cung xe mới với động cơ truyền thống bị hạn chế, những chiếc xe cũ còn tốt có thể trở thành lựa chọn hấp dẫn cho những người tiêu dùng ưa thích công nghệ truyền thống.

Theo các chuyên gia trong ngành, mục tiêu chính của quy định CAFC là hướng tới tương lai bền vững của ngành công nghiệp chứ không phải tạo ra khó khăn cho người tiêu dùng hiện tại. Việc tiêu chuẩn mới chỉ áp dụng với xe sản xuất từ năm 2030 trở đi cho phép cả ngành công nghiệp và người tiêu dùng có thời gian chuẩn bị và thích ứng.

Điều quan trọng là người tiêu dùng cần hiểu rằng chiếc xe họ mua hôm nay, dù có mức tiêu hao nhiên liệu cao hơn 4,83 lít/100km vẫn hoàn toàn hợp pháp và có thể sử dụng trong nhiều năm tới mà không gặp bất kỳ rắc rối pháp lý nào.

Quy định CAFC 2030 do đó không phải là "án tử" cho xe xăng, dầu hiện tại, mà là một định hướng chiến lược nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô Việt Nam phát triển theo hướng thân thiện môi trường, đồng thời vẫn đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng hiện tại.