Những ngày đầu tháng 12/2025, hoạt động đấu thầu tại Công ty Nhiệt điện Duyên Hải – Chi nhánh Tổng công ty Phát điện 1 (EVNGENCO1) thu hút sự chú ý của dư luận khi kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu cung cấp vật tư cơ khí được công bố. Câu chuyện không chỉ nằm ở con số trúng thầu mà còn ở diễn biến loại, chọn đầy kịch tính giữa các nhà thầu, đặt ra nhiều suy ngẫm về bài toán tiết kiệm trong đầu tư, mua sắm công.

Giá rẻ bị loại, giá cao trúng thầu

Theo thông tin công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, ngày 01/12/2025, Giám đốc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải, ông Ngô Văn Sỹ đã ký Quyết định số 2025/QĐ-NĐDH phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu "45MSHH-SXKD-2025: Cung cấp vật tư cơ khí phục vụ công tác sửa chữa cho Nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải 1, Duyên Hải 3".

Đây là gói thầu thuộc nguồn vốn sản xuất kinh doanh điện năm 2025, được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng theo phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ. Giá dự toán được duyệt là 11.651.731.855 đồng.

Biên bản mở thầu ghi nhận sự tham gia cạnh tranh của 4 nhà thầu. Đáng chú ý, Công ty TNHH Công nghệ Minh Khôi đã đưa ra mức giá dự thầu cực kỳ cạnh tranh, chỉ 9.361.327.680 đồng. So với giá dự toán, con số này thấp hơn gần 2,3 tỷ đồng, hứa hẹn mang lại tỷ lệ tiết kiệm ngân sách rất lớn (khoảng 20%).

Tuy nhiên, lợi thế về giá đã không giúp Minh Khôi chiến thắng. Tại Báo cáo đánh giá E-HSDT ngày 25/11/2025, Tổ chuyên gia đấu thầu đã đánh giá Công ty TNHH Công nghệ Minh Khôi "Không đạt" về mặt kỹ thuật. Cụ thể, sau quá trình làm rõ hồ sơ dự thầu (E-HSDT), nhà thầu này bị đánh giá là chưa cung cấp đủ tài liệu kỹ thuật chứng minh sự tương đương của hàng hóa dự thầu (các mục 127, 138) và chưa chứng minh được tính năng đồng bộ tương thích của công nghệ thu gom xỉ (mục 85, 165) theo yêu cầu của E-HSMT. Việc nhà thầu đề xuất thay đổi model/thông số hàng hóa cũng bị đánh giá là chưa đủ cơ sở.

Trong khi đó, Công ty TNHH Thương mại Vật tư Phúc Khang (gọi tắt là Công ty Phúc Khang), với giá dự thầu 11.640.079.820 đồng, dù cao hơn Minh Khôi gần 2,3 tỷ đồng nhưng đã được đánh giá "Đạt" tất cả các bước từ tính hợp lệ, năng lực kinh nghiệm đến kỹ thuật.

Kết quả, Công ty Phúc Khang được phê duyệt trúng thầu với giá 11.640.079.820 đồng. So với giá dự toán hơn 11,65 tỷ đồng, mức tiết kiệm đạt được tại gói thầu này chỉ là 11.652.035 đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm khoảng 0,1%, một con số rất khiêm tốn.

Năng lực "đáng nể" của nhà thầu Phúc Khang

Dữ liệu đấu thầu cho thấy, Công ty TNHH Thương mại Vật tư Phúc Khang (Mã số doanh nghiệp: 5701785965) có trụ sở chính tại Tổ 1, Khu 2, Phường Mông Dương, tỉnh Quảng Ninh. Người đại diện pháp luật là ông Ngô Văn Lập.

Mặc dù có trụ sở tại Quảng Ninh, nhưng doanh nghiệp này lại cho thấy khả năng "phủ sóng" rộng khắp tại các dự án nhiệt điện lớn ở phía Nam. Chỉ tính riêng trong năm 2025, Phúc Khang đã tham gia và trúng thầu dồn dập nhiều gói thầu mua sắm vật tư.

Cụ thể, trước khi trúng gói thầu hơn 11,6 tỷ đồng nêu trên, vào ngày 27/11/2025, doanh nghiệp này cũng được Công ty Nhiệt điện Duyên Hải phê duyệt trúng gói thầu "09MSHH-ĐTPT-2025: Cung cấp công cụ, dụng cụ phục vụ công tác sửa chữa phần cơ" với giá hơn 2,6 tỷ đồng. Trước đó, ngày 30/10/2025, Phúc Khang cũng trúng gói thầu "37MSHH-SXKD-2025" tại đơn vị này với giá hơn 4,5 tỷ đồng.

Không chỉ "bén duyên" với Nhiệt điện Duyên Hải (Vĩnh Long), Phúc Khang còn là cái tên quen thuộc tại Công ty Nhiệt điện Vĩnh Tân (Lâm Đồng), Công ty Nhiệt điện Mông Dương (Quảng Ninh) hay Công ty Nhiệt điện Sơn Động. Thống kê sơ bộ, doanh nghiệp này đã tham gia hơn 1.030 gói thầu, trong đó trúng hơn 302 gói với tổng giá trị trúng thầu lên tới hơn 751 tỷ đồng.

Việc một nhà thầu liên tiếp trúng các gói thầu mua sắm vật tư chuyên ngành là điều đáng ghi nhận về năng lực cung ứng. Tuy nhiên, việc trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm thấp, trong khi có những đối thủ bỏ giá thấp hơn nhiều bị loại ở bước kỹ thuật, là vấn đề cần được các chủ đầu tư lưu tâm để đảm bảo tính hiệu quả tối ưu của dòng vốn đầu tư.

Góc nhìn pháp lý về tính cạnh tranh

Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15) luôn ưu tiên mục tiêu hiệu quả kinh tế.

"Khoản 1 Điều 6 Luật Đấu thầu quy định về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu. Việc xây dựng hồ sơ mời thầu (HSMT) phải đảm bảo không đưa ra các điều kiện nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Khi đánh giá hồ sơ dự thầu, bên mời thầu cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chí trong HSMT, nhưng cũng cần xem xét thấu đáo các nội dung làm rõ của nhà thầu để tránh loại oan các nhà thầu có giá tốt, gây lãng phí ngân sách", Luật sư Lập nhận định.

Đồng quan điểm, chuyên gia đấu thầu Lê Tấn Việt chia sẻ, hiện tượng "giá rẻ bị loại, giá cao trúng thầu" thường xuất phát từ các tiêu chí kỹ thuật. "Trong nhiều trường hợp, các rào cản kỹ thuật như yêu cầu về tính tương thích, đồng bộ, hoặc các chứng chỉ ủy quyền đặc thù có thể trở thành 'khe cửa hẹp' đối với các nhà thầu thương mại. Nghị định 214/2025/NĐ-CP và Thông tư 79/2025/TT-BTC đã có những hướng dẫn rất cụ thể để hạn chế tình trạng cài cắm tiêu chí. Tuy nhiên, việc thực thi phụ thuộc rất lớn vào sự công tâm của Tổ chuyên gia và Chủ đầu tư", ông Việt nhấn mạnh.

Việc Công ty Nhiệt điện Duyên Hải lựa chọn Công ty Phúc Khang, một nhà thầu quen thuộc thực hiện gói thầu này về mặt quy trình là đúng quy định pháp luật dựa trên báo cáo đánh giá của Tổ chuyên gia. Tuy nhiên, với mức chênh lệch giá lên tới hơn 2 tỷ đồng so với nhà thầu thấp nhất bị loại, dư luận đặt câu hỏi về việc liệu các tiêu chí kỹ thuật có đang quá khắt khe hay không, và liệu mục tiêu tiết kiệm tối đa cho ngân sách đã thực sự được ưu tiên hàng đầu?