Zenkerella insignis sống trên đảo Bioko là một trong những loài vật cổ và bí ẩn nhất. Cho tới gần đây, giới khoa học mới chỉ có được hóa thạch và những phần cơ thể rời rạc làm tư liệu cả trăm năm qua. Chưa có ai nhìn thấy một con Zenkerella còn sống. Nhưng giờ đã có người nắm trong tay một con Z.insignis còn tươi sống. Đây là cơ hội để kiểm tra bộ gen của một trong những loài động vật có vú kỳ lạ nhất và xem chúng nằm đâu trong bản đồ tiến hóa.

Các thành viên của chi Zenkerella là những sinh vật không tiến hóa nhiều trong 49 triệu năm qua. Chúng trẻ hơn khủng long 15 triệu năm và già hơn các loài linh trưởng 35 triệu năm. Chúng xuất hiện kể từ khi Australia vẫn còn dính liền với Nam Cực và dãy Himalaya thậm chí chưa tòn tại.

Thông tin về Zenkerella từ trước tới giờ nằm ở hóa thạch loài anh em với mẫu vật vừa được tìm thấy. Nhà sinh học Erik Seiffert tin rằng nếu có cơ hội đối chiếu, có thể khám phá ra rất nhiều về quá trình tiến hóa của động vật gặm nhấm, chưa kể những thay đổi của môi trường châu Phi suốt 50 triệu năm qua.

Seiffert đã nhờ Fernandez, hiện là giám đốc trung tâm bảo tồn thiên nhiên do Chương trình Bảo vệ dạng sinh học Bioko sáng lập. Fernandez cũng giảng dạy ở ĐH West (Anh). Khi hỏi ý kiến các đồng nghiệp về Zenkerella, tất cả cho biêt đều chưa từng nghe tên. Tuy nhiên, giới khoa học từng tìm thấy mẫu vật Zenkerella tại Bioko, còn cư dân trên đảo đều là thợ săn lành nghề nên ông hy vọng rằng sẽ tìm được một con trên vùng đất này.

Seiffert cho biết đây là loài vật ít được biết tới nhất. Thời gian hoạt động, thức ăn hay nơi chốn chúng sinh sống hoàn toàn là bí ẩn trong suốt 50 triệu năm nay. Đây là điều hiếm thấy với động vật có vú vì đa số các chi cùng loài đều được nghiên cứu khá kỹ.

Qua quan sát ban đầu chúng dường như có họ hàng với vài loài gặm nhấm khác như sóc bay đã tách ra thành một chi riêng. Điều đặc biệt nằm ở việc trong 5.400 động vật có vú, Zenkerella có cấu trúc gần sát với tổ tiên, chứng tỏ chúng là hậu duệ trực tiếp của loài cổ xưa đã tuyệt chủng, còn được mệnh danh là "hóa thạch sống".

Đáng quan ngại ở chỗ môi trường sống tự nhiên của Zenkarella tại Trung Phi đang bị thu hẹp vì nạn phá rừng. Không rõ còn bao nhiêu con sống trong tự nhiên, thậm chí Liên minh bảo tồn thiên nhiên Quốc tế còn xếp Z.insignis vào loài "ít quan tâm". Tuy không rõ Z.insignis có đang thực sự bị đe dọa không, nhưng Seiffert cho rằng chúng đang không nhận được trân trọng cần thiết.

Giờ Seiffert, Fernandez và các đồng nghiệp sẽ bắt tay vào giám định mẫu vật để hiểu được nguồn gốc di truyền, các tính trạng lạ và cổ xưa còn sót lại.

"Đây là khám phá đáng kinh ngạc, chứng minh cho việc sẽ còn nhiều điều đáng trông chờ hơn trong tương lai", Seiffert nói.

>>> Mời quý độc giả xem video Trăn anaconda (nguồn Youtube):