Sinh ngày 6/11/1919 tại làng Zadirikha thuộc tỉnh Smolensk, Liên Xô, giáo viên Matryona Volskaya đã có công lớn trong việc giải cứu hơn 3.000 trẻ em từ Vùng Smolensk bị Đức quốc xã chiếm đóng về hậu phương vào mùa Hè năm 1942. Sự kiện này trở thành chiến dịch giải cứu trẻ em lớn nhất trong lịch sử chiến tranh. Ảnh: Leonid Bat'/Sputnik, Aleksey Chkalov's archive + rusmir.media.
Ngày 14/8/1942, một đoàn tàu tiến vào sân ga Gorky (nay là Nizhny Novgorod). Trong khoảng 60 toa tàu chở hàng, nhiều hành khách trên tàu đều đói lả và kiệt sức. Đó là những đứa trẻ đến từ vùng Smolensk chạy trốn khỏi cuộc tàn sát của Đức quốc xã. Ảnh: Aleksey Chkalov's archive + rusmir.media.
Nikifor Kolyada, biệt danh "Batya", chỉ huy đơn vị du kích, đã giao phó việc tổ chức cuộc chuyển tiếp khó khăn từ vùng Smolensk về hậu phương cho Matryona Volskaya - giáo viên tiểu học tại trường Basin. Ảnh: Aleksey Chkalov's archive + rusmir.media.
Anh Nikifor không biết rằng lúc đó giáo viên Matryona đang mang nhưng biết cô là một chiến sĩ có trách nhiệm và là trinh sát lão luyện. Trước đó, Volskaya đã nhận được "Huân chương Sao Đỏ" cho một chiến dịch thành công do du kích thực hiện. Hai người được phân công để giúp Volskaya hoàn thành nhiệm vụ đó là cô giáo Varvara Polyakova và y tá Ekaterina Gromova. Ba người làm việc cùng nhau để sơ tán an toàn cho hàng trăm trẻ em ra khỏi vùng chiến sự. Ảnh: Aleksey Chkalov's archive + rusmir.media.
Vào ngày 23/7/1942, khoảng 1.500 trẻ em đã tập trung tại quảng trường làng Yeliseyevichi. Trẻ em trong độ tuổi từ 10 - 17 tuổi được giải cứu. Nhóm của Volskaya đã chia thành các nhóm nhỏ gồm khoảng 40 - 50 trẻ em và có người lớn đi cùng. Ảnh: Rotten Tomatoes.
Matryona, chỉ huy chiến dịch, đi trước với những đứa trẻ lớn nhất. Kế đến, Polyakova với những đứa trẻ nhỏ hơn đi theo sau và y tá Gromova đi sau cùng với những đứa trẻ nhỏ nhất. Họ đi bộ vào ban ngày và ban đêm ẩn náu trong rừng. Ảnh: instagram.
Nữ giáo viên Matryona sẽ đi trinh sát phía trước khoảng 20 - 25 km, kiểm tra đường đi xem có bị gài mìn không, có lính phát xít Đức không. Đến sáng, bà quay lại dẫn đầu các nhóm di chuyển tiếp. Ảnh: instagram.
Trên đường đi, nhiều trẻ em từ các làng mạc, thị trấn khác gia nhập cùng nhóm của giáo viên Matryona. Tại thị trấn Toropets, khoảng 1.000 trẻ em được thêm vào nhóm giải cứu của nữ giáo viên này. Trong thời gian chờ tàu, các em ẩn náu trong một trường học cũ và một câu lạc bộ bị phá hủy do bom đạn chiến tranh trong nhiều ngày. Ảnh: Wikimedia Commons/RIA Novosti archive, image #982/S. Alperin/CC-BY-SA 3.0.
Đến ngày 5/8/1942, đoàn tàu mà Matryona mong đợi đã đến. Hàng ngàn trẻ em lên khoảng 60 toa tàu. Trên nóc tàu có viết dòng chữ "Trẻ em". Sau khi tàu đến nhà ga ga, quan chức địa phương và y bác sĩ đón các em và điều trị cho những người đau ốm hoặc bị thương. Ảnh: Anatoly Lindorf/МАММ/МDF/Public Domain.
Theo lời kể của các nhân chứng, 3.225 trẻ em đã an toàn rời khỏi khu vực bị phát xít chiếm đóng để tới hậu phương an toàn nhờ nỗ lực của giáo viên Matryona và đồng đội. Ảnh: Sputnik . Arkadyi Shaikhet / Go to the mediabank.
