Các nhân vật chính trị chủ chốt tại nước Áo vốn trung lập về mặt lịch sử đã khơi lại cuộc tranh luận về mối quan hệ tương lai của nước này với NATO và liệu Vienna có nên gia nhập liên minh này hay không.

Cuộc tranh luận công khai mới diễn ra sau những bình luận của Ngoại trưởng Áo Beate Meinl-Reisinger, với tờ báo Đức Die Welt am Sonntag.

Bà Meinl-Reisinger cho biết: “Hiện tại không có đa số trong quốc hội hoặc trong dân chúng ủng hộ việc gia nhập NATO”, “nhưng một cuộc tranh luận như vậy vẫn có thể rất hiệu quả”. Nhà ngoại giao Áo lưu ý rằng “chính sách trung lập không thể bảo vệ chúng ta”.

Cộng hòa Áo bắt đầu chính sách trung lập từ năm 1995 sau khi gia nhập Liên minh châu Âu. Ảnh: Defense New

Những bình luận này đã gây ra sự phẫn nộ dữ dội từ nhiều thành phần chính trị tại Vienna. Cuộc thăm dò của Gallup năm ngoái - hai năm sau khi Nga xâm lược Ukraine - cho thấy chưa đến một phần tư người Áo ủng hộ việc gia nhập NATO, trong khi 74% ủng hộ việc duy trì "sự trung lập vĩnh viễn" của đất nước, điều đã được ghi nhận trong hiến pháp kể từ khi giành độc lập khỏi lực lượng Đồng minh chiếm đóng vào năm 1955.

Đặc biệt, Đảng Tự do Áo cực hữu, có quan hệ mật thiết với Nga và cá nhân Tổng thống Vladimir Putin, đã phản pháo mạnh mẽ, tuyên bố trong một cuộc điều tra khẩn cấp của quốc hội rằng Meinl-Reisinger đang hoạt động "như một cánh tay nối dài của chương trình nghị sự về vũ khí của Brussels".

Các thành viên của Đảng Tự do đã chỉ trích việc hội nhập quốc phòng châu Âu và nỗ lực của phương Tây nhằm hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống lại cuộc xâm lược toàn diện của Nga.

Trong bối cảnh ngân sách thắt chặt chưa từng có và tình trạng cắt giảm chi tiêu mạnh tay ở Vienna, chi tiêu quốc phòng vẫn tiếp tục tăng theo từng năm.

Bộ trưởng ngoại giao Áo Meinl-Reisinger gây ra tranh cãi mạnh mẽ trong nước với mong muốn đưa đất nước gia nhập NATO. Ảnh: The Mister Post

Bà Meinl-Reisinge hiện là Ngoại trưởng Áo, cũng là người đứng đầu một trong ba đảng tạo nên liên minh cầm quyền tại Vienna. Đảng NEOS theo chủ nghĩa tự do kinh tế của bà nổi bật so với các đối tác liên minh, Đảng Nhân dân bảo thủ và Đảng Dân chủ Xã hội, nhờ có lập trường nồng nhiệt hơn nhiều về NATO và ủng hộ một quân đội chung châu Âu.

NEOS cũng đã nhiều lần thúc đẩy các cuộc thảo luận về tầm quan trọng của chính sách trung lập "vĩnh viễn" của Áo trong thời hiện đại, vốn được thực hiện ít nhất một phần theo sự thúc đẩy của Liên Xô trong giai đoạn đầu Chiến tranh Lạnh. Các đảng phái khác đã tránh xa chủ đề chính trị nóng bỏng này.

Một quốc gia nhỏ như Áo chỉ có thể bảo vệ lợi ích của mình trong một "châu Âu chung và mạnh mẽ", bà Meinl-Reisinger phát biểu trước các nghị sĩ để bảo vệ chính sách đối ngoại của bà.

Hiện chỉ một số ít quốc gia EU vẫn duy trì chính sách trung lập, và trong số đó, Áo, với dân số 9 triệu người, là quốc gia lớn nhất. Phần Lan và Thụy Điển, những quốc gia trung lập lâu năm đã duy trì chính sách này trong suốt Chiến tranh Lạnh, đã từ bỏ chính sách này để gia nhập NATO vào năm 2023 và 2024.

Ngoài tư cách thành viên EU, điều mà một số người cho là hạn chế tính trung lập của quốc gia, Áo còn là thành viên của sáng kiến Đối tác vì Hòa bình của NATO, phối hợp và huấn luyện cùng liên minh.

Nước này cũng đóng vai trò là quốc gia trung chuyển quan trọng của NATO, với hơn 3.000 chuyến bay vận tải quân sự và hơn 5.000 chuyến bay qua không phận của NATO diễn ra vào năm 2024.

Liên tục có những cuộc biểu tình công khai đòi duy trì sự trung lập của đất nước và tránh xa NATO. Một "cuộc biểu tình lớn" tại Vienna đã được công bố vào tháng 10/2024. Nhiều cuộc biểu tình trong số này cũng chỉ trích sự ủng hộ của phương Tây dành cho Ukraine.

“Không phải tôi muốn gia nhập NATO với vòng tay rộng mở,” bà Meinl-Reisinger nói trong cuộc phỏng vấn với tờ Die Welt am Sonntag . “Nhưng chúng ta không thể ngồi yên và tin rằng sẽ không ai làm hại chúng ta nếu chúng ta không làm hại ai. Điều đó thật ngây thơ. Thế giới đã thay đổi.”