Từ một loài cây mọng nước mọc hoang dại, nha đam (hay còn gọi là lô hội) giờ đây đã vươn mình thành “cây làm giàu” ở nhiều vùng quê. Nhìn như cây cảnh nhưng trong lớp vỏ xanh mướt của nha đam là cả một kho báu dinh dưỡng: vitamin A, C, E, chất chống oxy hóa, kẽm, magie, axit folic… khiến loại cây này được săn đón trong ngành thực phẩm và mỹ phẩm.
Không cần chăm bón cầu kỳ, không mất nhiều công sức như các cây trồng khác, nha đam sống khỏe dưới nắng, chịu hạn tốt và ít sâu bệnh. Chính vì thế, ngày càng nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển sang trồng nha đam để kiếm thêm thu nhập. Thị trường tiêu thụ rộng mở, từ các công ty chế biến nước giải khát đến doanh nghiệp mỹ phẩm hay khách lẻ mua về nấu chè, xay sinh tố…, tất cả khiến nha đam luôn là mặt hàng có chỗ đứng vững.
Không giống như các loại cây trồng cần thời gian chăm sóc dài, nhất là cây ăn quả, cây nha đam trồng khoảng 6-8 tháng là được thu hoạch. Vào mùa mưa, cây sinh trưởng tốt, mùa khô cây lớn chậm hơn. Mỗi tháng cây cho thu hoạch 1 lần, mỗi lần thu được từ 1-2 bẹ/cây.
Bà Trương Thị Phượng (ở Ninh Thuận) cho biết: “Đất đai ở Ninh Thuận không màu mỡ như nhiều nơi khác, lại chủ yếu là đất pha cát. Nhưng chính điều kiện ấy, kết hợp với khí hậu khô nóng quanh năm, lại rất phù hợp để trồng nha đam". Từ sự thích nghi tự nhiên của cây trồng đến sự nhạy bén của người nông dân, bà Phượng đã gắn bó với cây nha đam suốt hơn 20 năm qua.
Trước kia, người trồng nha đam thường rơi vào cảnh "được mùa mất giá", thu nhập bấp bênh vì phụ thuộc vào thị trường tự do. Nhưng vài năm gần đây, tình hình đã khác. Nhận thấy tiềm năng kinh tế rõ rệt từ loại cây này, bà Phượng không chỉ phát triển diện tích trồng lên 5.000m² mà còn chủ động liên kết với các hộ dân lân cận để hình thành tổ hợp tác cung cấp nguyên liệu cho nhà máy chế biến. Đến nay, tổ liên kết của bà đã mở rộng trên 8ha, với sản lượng mỗi tháng đạt từ 250–300 tấn lá nha đam tươi.
Tính toán theo giá thị trường, trung bình mỗi sào (1.000m²) cho năng suất khoảng 4 tấn lá/tháng. Với giá bán 2.000 đồng/kg, mỗi sào có thể mang về doanh thu 8 triệu đồng. Trừ chi phí đầu tư và nhân công, người trồng vẫn lời hơn 4 triệu đồng mỗi tháng. Đáng chú ý, mức giá thu mua của các doanh nghiệp hiện lên tới 2.800 đồng/kg, tạo điều kiện cho bà con nâng cao thu nhập, giảm rủi ro và ổn định sản xuất.
Cây nha đam không đòi hỏi quy trình chăm sóc cầu kỳ, ít sâu bệnh, dễ trồng, lại có thể thu hoạch quanh năm, những yếu tố rất phù hợp với điều kiện canh tác ở vùng khô hạn. Ngoài ra, thị trường tiêu thụ cũng ngày càng rộng mở nhờ nhu cầu lớn từ các ngành hàng thực phẩm chức năng, mỹ phẩm và đồ uống.
Cũng làm giàu nhờ cây nha Đam, ông Thụy (ở Vũng Tàu) cho biết rước đây gia đình ông sống khá ổn nhờ vào việc trồng tiêu và cà phê. Thế nhưng vài năm trở lại đây, giá tiêu liên tục xuống thấp, trong khi vườn cà phê thì đã quá lứa, cây già yếu, cho trái thưa dần. "Muốn tái canh cà phê thì chi phí cao, chưa kể phải mất vài năm mới có thể thu bói. Lúc đó, tôi bắt đầu nghĩ đến chuyện phải trồng cây gì vừa nhẹ công, ít vốn mà vẫn có đầu ra ổn định", ông Thụy chia sẻ.
Tình cờ qua tìm hiểu trên internet, ông biết đến cây nha đam, một loại cây mọng nước đang được thị trường trong nước và quốc tế ưa chuộng vì nhiều công dụng trong thực phẩm, mỹ phẩm và dược liệu. “Tôi tìm hiểu kỹ về giống, khí hậu, cách trồng và chăm sóc, rồi quyết định nhập thử 1.000 cây giống từ Mỹ về trồng trên 300m² đất vườn sát nhà. Ban đầu cũng chỉ nghĩ trồng chơi, không ngờ lại nên chuyện lớn”, ông Thụy cười.
Giai đoạn đầu, mỗi ngày ông chỉ thu được khoảng 50kg lá nha đam, chủ yếu bán lẻ cho người tiêu dùng quanh vùng hoặc các quán sinh tố, chè. Nhưng đến năm 2019, nhận thấy cây phát triển tốt, cho năng suất cao, ông mạnh dạn mở rộng diện tích lên 5 sào (5.000m²). Với năng suất ổn định khoảng 3 tấn lá mỗi sào, vườn nha đam của ông bắt đầu thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp chế biến nước giải khát và thực phẩm chức năng.
Thời điểm thuận lợi nhất là từ tháng 11 đến tháng 5, khi nhu cầu tiêu thụ tăng cao do thời tiết nắng nóng, giá thu mua lá nha đam có lúc lên đến 4.000-5.000 đồng/kg. Mỗi cây nha đam cho trung bình 1kg lá mỗi tháng, riêng vườn nhà ông có thể thu được hàng tấn lá mỗi kỳ. “Bây giờ, chỉ riêng vườn nha đam là tôi đã có thu nhập đều đặn hơn 120 triệu đồng/năm, lại không phải vất vả như chăm tiêu hay cà phê trước kia”, ông Thụy chia sẻ thêm.
Không chỉ có hiệu quả kinh tế, cây nha đam còn mang đến sự an tâm cho người trồng nhờ sức sống khỏe, ít sâu bệnh, ít cần chăm bón. Mỗi đợt bón phân, tưới nước vừa phải, cây vẫn xanh tốt quanh năm. Với vòng đời kéo dài từ 3–5 năm, cây nha đam cho phép người trồng thu hoạch liên tục mà không cần tái trồng quá thường xuyên.