Hành lang Zangezur giúp Mỹ mở rộng sự hiện diện tới sát biên giới Iran. Ảnh: Caspian Policy Center.
Hôm 8/8, Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev đã ký thỏa thuận hòa bình do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian. Lễ ký kết diễn ra ở Nhà Trắng.
Các bên cũng ký thỏa thuận về việc mở “hành lang Zangezur”. Đây là tuyến đường nối Azerbaijan với Nakhichevan - vùng lãnh thổ còn lại của nước này, bị ngăn cách bởi Armenia. Hành lang Zangezur đi qua một dải đất hẹp ở miền nam Armenia, sát biên giới Iran.
Theo thỏa thuận, Mỹ sẽ quản lý hành lang này ở Armenia trong 99 năm, sau đó cho một liên danh thầu phụ để xây dựng và vận hành.
Iran tuyên bố hoan nghênh các thỏa thuận hòa bình giữa Armenia và Azerbaijan, song “kiên quyết” phản đối việc đặt hành lang dưới sự kiểm soát của Mỹ. Giới chức Iran cho rằng kế hoạch này sẽ cắt đứt kết nối giữa Iran và Armenia, đồng thời gây bất ổn tại khu vực nam Caucasus do sự hiện diện của Mỹ.
Ông Ali Akbar Velayati, cố vấn của lãnh tụ tối cao Iran. Ảnh: NurPhoto.
Ali Akbar Velayati, cố vấn cấp cao của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei, gọi đây là “mưu đồ địa chính trị” của Mỹ và Israel nhằm làm suy yếu Cộng hòa Hồi giáo, cắt đứt liên hệ của Iran với vùng Caucasus và áp đặt thế phong tỏa đường bộ với cả Iran và Nga. Ông cho rằng kế hoạch này nằm trong chiến lược rộng hơn do NATO hậu thuẫn, nhằm chuyển trọng tâm của phương Tây từ Ukraine sang vùng Caucasus.
“Caucasus là một trong những điểm địa lý nhạy cảm nhất thế giới, và hành lang này sẽ không phải là tuyến vận chuyển thương mại, mà là nơi phục vụ quân sự của Mỹ”, ông Velayati nói, đồng thời cho biết Nga cũng có quan điểm tương tự.
Theo RT, Nga đã tuyên bố hoan nghênh những nỗ lực nhằm đạt được ổn định, thịnh vượng ở khu vực nam Caucasus, cũng như bình thường hóa quan hệ giữa Armenia và Azerbaijan. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nhấn mạnh các giải pháp tốt nhất cần phải do chính các nước trong khu vực và láng giềng gần nhất — cụ thể là Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ — cùng xây dựng.
Bà Zakharova cũng lưu ý rằng các thỏa thuận ba bên ký giữa Armenia, Azerbaijan và Nga sau xung đột Nagorno-Karabakh năm 2020 vẫn còn hiệu lực; và biên giới Armenia – Iran vẫn do lực lượng biên phòng Nga bảo vệ theo hiệp ước ký từ năm 1992.
