Khi nhiều địa phương đang gồng mình trước mưa lớn, ngập úng và sạt lở, tinh thần tương thân tương ái tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Thế nhưng, chính lúc người dân cả nước hướng về vùng thiên tai, các đối tượng xấu lại lợi dụng hoàn cảnh thương tâm để dựng lên những lời kêu gọi cứu trợ giả, biến lòng tốt thành cái bẫy lừa đảo tinh vi.

Bùng nổ lời kêu gọi ủng hộ và những chiếc bẫy cảm xúc giăng sẵn

Theo Công an tỉnh Nghệ An, các đối tượng thường giả danh tổ chức từ thiện, cơ quan báo chí, hội nhóm tình nguyện... tạo tài khoản mạng xã hội (Facebook, Zalo, TikTok…) hoặc website, đăng tải hình ảnh, video thương tâm (có thể cắt ghép hoặc lấy từ nguồn không xác thực), kèm lời kêu gọi quyên góp tiền, hàng hóa giúp đỡ người dân vùng thiên tai. Một số thủ đoạn phổ biến gồm:

- Giả mạo người nổi tiếng, cơ quan chức năng hoặc tổ chức có uy tín để tạo lòng tin, sau đó kêu gọi chuyển tiền vào tài khoản cá nhân.

- Đăng tải thông tin sai lệch hoặc phóng đại thiệt hại, đánh vào lòng trắc ẩn để người dân ủng hộ mà không kiểm chứng.

- Sử dụng hình ảnh trẻ em, người già, cảnh sập nhà, mất mát thương tâm để kích động cảm xúc, hối thúc người xem chuyển khoản ngay.

- Tổ chức “chuyến đi từ thiện ảo”, đăng ảnh giả mạo hoặc hình ảnh cũ nhằm báo cáo gian dối việc đã đi cứu trợ.

Những hành vi này không chỉ gây thiệt hại về tài chính cho người dân mà còn làm mất niềm tin của xã hội vào các hoạt động thiện nguyện chân chính, ảnh hưởng đến uy tín của những cá nhân, tổ chức thực sự có tâm và có trách nhiệm. Đặc biệt, việc lợi dụng thiên tai để trục lợi còn có thể liên quan đến tội phạm công nghệ cao hoặc bị các thế lực xấu khai thác phục vụ mục đích chính trị.

Cuối tháng 10, khi lũ quét gây ngập cục bộ ở miền Trung, chị Trần Thu Hà (34 tuổi, Hà Nội) liên tục nhìn thấy các bài đăng kêu gọi cứu trợ trên Facebook. Một tài khoản dùng tên “Nhóm Thiện Nguyện Hướng Về Miền Trung” đăng tải video cảnh trẻ em bị mắc kẹt trên mái nhà, kèm lời khẩn cầu: “Rất cần mọi người chung tay, chỉ cần 100.000 đồng cũng giúp được một bữa cơm cho bà con vùng lũ.”

Thấy hình ảnh thương tâm, chị Hà lập tức chuyển 5 triệu đồng vào số tài khoản mà nhóm cung cấp. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, chị phát hiện video “thương tâm” đã được đăng từ năm 2021, còn tài khoản “trưởng nhóm” thì biến mất, không phản hồi tin nhắn. Số điện thoại liên hệ cũng bị chặn.

Chị Hà chia sẻ trong tiếc nuối: “Mình chỉ nghĩ đơn giản là giúp người lúc hoạn nạn, không ngờ lại giúp nhầm kẻ xấu. Từ đó mình mới hiểu vì sao cơ quan công an luôn khuyến cáo phải kiểm chứng trước khi ủng hộ.”

Anh Nguyễn Đình Phúc (29 tuổi, TP. Vinh) kể lại câu chuyện của chính mình: Anh theo dõi một tài khoản TikTok có hơn 50.000 lượt theo dõi, thường đăng video đi phát quà cho trẻ em vùng cao. Khi mưa lớn gây sạt lở ở miền Bắc, tài khoản này đăng clip “đang trên đường đi cứu trợ”, kêu gọi hỗ trợ chi phí mua lương thực.

Tin vào “sự nổi tiếng”, anh Phúc chuyển 2 triệu đồng vào tài khoản cá nhân được gửi qua tin nhắn. Tuy nhiên, vài ngày sau, TikTok chính thức của người sáng tạo nội dung thật lên tiếng cảnh báo: tài khoản kia là giả mạo, tự ý lấy video cũ rồi kêu gọi quyên góp để trục lợi.

Nghiêm trọng hơn, kẻ gian còn dùng ảnh đại diện của anh Phúc, sau khi anh tương tác, để tạo tài khoản Facebook mới, tiếp tục đi lừa người khác. Anh phải nhờ bạn bè báo cáo tài khoản giả và trình báo công an.

Anh Phúc cho biết: “Không chỉ mất tiền, mình còn bị lợi dụng danh tính. Nếu không phát hiện kịp, họ có thể lấy hình mình để đi lừa thêm nhiều người nữa.”

Tỉnh táo trước mỗi cú click từ thiện

Chuyên gia An ninh mạng Lê Phước Hòa, đồng sáng lập Dự án chống lừa đảo (chongluadao.vn) khuyến cáo người dân cần thận trọng khi tiếp nhận các thông tin kêu gọi từ thiện trên mạng xã hội: Các đối tượng lừa đảo này thường sử dụng hình ảnh và nội dung của các trường hợp thương tâm thực sự để tạo sự đồng cảm và kêu gọi quyên góp, nhưng lại sử dụng tài khoản cá nhân riêng để thu tiền. Mặc dù các trang mạng xã hội như Facebook đã quản lý và gỡ bỏ một số trường hợp vi phạm, nhưng vẫn còn nhiều trang giả mạo khác được tạo ra liên tục.

Trước tình hình đó, cơ quan Công an khuyến cáo người dân:

- Chỉ nên ủng hộ, quyên góp thông qua các cơ quan, tổ chức, hội đoàn được cấp phép, có uy tín, minh bạch về tài khoản, danh sách nhận và phân phát quà.

- Cảnh giác với các lời kêu gọi ủng hộ qua mạng xã hội không rõ nguồn gốc, đặc biệt là các tài khoản cá nhân không xác minh được danh tính hoặc có biểu hiện hối thúc, kêu gọi gấp gáp.

- Không chia sẻ, lan truyền thông tin chưa kiểm chứng về thiệt hại do thiên tai, tránh vô tình tiếp tay cho đối tượng xấu.

- Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, giả danh tổ chức từ thiện, cần báo ngay cho cơ quan Công an nơi gần nhất hoặc liên hệ đường dây nóng Công an tỉnh để được hướng dẫn xử lý kịp thời.

Tình hình lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng ngày càng phức tạp, khó lường với nhiều thủ đoạn mới, hết sức tinh vi. Để đấu tranh với các loại hình lừa đảo này, Cục An toàn thông tin khuyến cáo người dân nên tìm hiểu kỹ về các hoạt động từ thiện và hỗ trợ trên mạng xã hội. Đây là một hiện trạng đáng lên án khi lợi dụng lòng tốt của những nhà hảo tâm để chuộc lợi, gây mất niềm tin của người dân đối với các hoạt động thiện nguyện thật.

“Do đó, để lòng tốt được trao gửi đúng chỗ, những người có tấm lòng thiện nguyện nên lựa chọn các quỹ, chương trình từ thiện do Nhà nước, đoàn thể, quỹ xã hội, quỹ từ thiện được cơ quan có thẩm quyền cấp phép đứng ra tổ chức. Trường hợp có nghi ngờ về hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, cần báo cho cơ quan Công an gần nhất để kịp thời xử lý”, Cục An toàn thông tin khuyến cáo.

Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, tinh thần nhân ái, truyền thống “lá lành đùm lá rách” luôn là giá trị cao đẹp của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời đại công nghệ số, người dân cần tỉnh táo, đồng hành cùng lực lượng Công an để chọn đúng nơi, đúng người, đúng mục tiêu khi thực hiện hoạt động thiện nguyện, góp phần ngăn chặn các hành vi lợi dụng thiên tai để trục lợi, bảo vệ sự trong sáng của các hoạt động nhân đạo và giữ vững an ninh, trật tự trên địa bàn.