Tổng thống Nga Vladimir Putin lần đầu tiên giới thiệu trước công chúng tên lửa hành trình 9M730 Burevestnik, hay còn được NATO gọi là SSC-X-9 Skyfall, trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang ngày 1/3/2018.
Tổng thống Putin đã mô tả đây là một minh chứng cho khả năng quân sự tiên tiến của Nga, nhấn mạnh thiết kế mang tính cách mạng của nó, khả năng tránh các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại và tầm bắn gần như không giới hạn.
Điểm nổi bật của 9M730 Burevestnik nằm ở hệ thống đẩy chạy bằng năng lượng hạt nhân, mang lại cho nó tầm bay không giới hạn và khả năng thực hiện các chuyến bay kéo dài.
Không giống các tên lửa truyền thống sử dụng nhiên liệu thông thường, hệ thống đẩy hạt nhân của Burevestnik cho phép nó bay ở độ cao thấp và thực hiện các động tác khó lường, khiến việc phát hiện và đánh chặn trở nên cực kỳ khó khăn.
Tổ hợp các tính năng nói trên không chỉ tăng cường khả năng sống sót của tên lửa này trước các hệ thống phòng thủ mà còn đặt ra thách thức lớn đối với an ninh toàn cầu. Việc phát triển Burevestnik đã gây ra nhiều tranh cãi.
Các quan chức Mỹ đã chỉ trích việc Nga tạo ra "tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân, phun bức xạ", thậm chí còn gọi hệ thống này là "Chernobyl bay". Sáu năm sau thông báo ban đầu của nhà lãnh đạo Nga Putin, các nhà phân tích phương Tây tin rằng Moscow đang chuẩn bị triển khai tên lửa này.
Các hình ảnh vệ tinh cho thấy một địa điểm triển khai tiềm năng gần cơ sở lưu trữ đầu đạn hạt nhân Vologda-20, cách Moscow khoảng 475 km về phía bắc. Tuy nhiên, cần nhìn lại lịch sử các hệ thống vũ khí của Nga để đánh giá khả năng thực tế của Burevestnik. Trong quá khứ, Nga đã giới thiệu nhiều vũ khí tiên tiến như tàu con thoi Buran hay xe tăng T-95, nhưng chúng đều không đáp ứng được kỳ vọng.
Ví dụ, tàu con thoi Buran được phóng năm 1988 để đáp trả chương trình tàu con thoi của Mỹ, nhưng cuối cùng bị coi là quá tốn kém và bị hủy bỏ chỉ sau một chuyến bay. Xe tăng T-95 cũng gặp phải số phận tương tự do chi phí sản xuất cao và các vấn đề kỹ thuật. Burevestnik, dù được quảng bá với tầm bắn gần như không giới hạn, nhưng việc duy trì điều này lại gặp phải những thách thức lớn về kỹ thuật và chi phí.
Việc định vị tên lửa trong các chuyến bay dài hạn có thể gặp sai lệch do các hệ thống dẫn đường quán tính, và khả năng duy trì kết nối với tên lửa ở xa lãnh thổ Nga là rất khó khăn. Mặc dù có thể sử dụng các hệ thống dẫn đường từ xa, nhưng chúng vẫn dễ bị tác động bởi các chiến thuật tác chiến điện tử của đối phương.
Trong bối cảnh các tuyên bố mạnh mẽ của Nga về Burevestnik, Bulgarian Military cho rằng, cần thận trọng xem xét khả năng thực tế của tên lửa này. Dù Burevestnik có thể mang lại những lợi thế chiến lược nhất định, nhưng những thách thức trong việc triển khai và duy trì hiệu quả của nó vẫn còn là một câu hỏi lớn.
Liệu nó có thực sự trở thành một yếu tố thay đổi cuộc chơi trong kho vũ khí phòng thủ của Nga, hay chỉ là một lời khoe khoang công nghệ trong cuộc đua vũ trang toàn cầu? Chỉ có thời gian mới có thể trả lời câu hỏi này. (Nguồn ảnh: Bulgarian Military, X, Reddit, Yandex, Turbosquid).
