Trước đây, ngôi làng Đồng Kỵ ở đất Kinh Bắc vốn có tên là làng Cời nổi tiếng với nghề mộc, thuộc xã Đồng Quang, huyện Từ Sơn nay là một phường thuộc thị xã Từ Sơn (Bắc Ninh). Thấy không thể sống nếu chỉ trông chờ vài ba sào ruộng, sẵn có nghề mộc truyền thống, những người đàn ông trong làng đã bảo nhau dựa vào nghề của ông cha để lại làm kế sinh nhai. Từ đó, dân làng Cời đi khắp thiên hạ để đóng thuê tủ, giường, nhà, cửa… Với tay nghề mộc khéo léo vốn có đã nghĩ ra cách làm đồ gỗ giả cổ y như thật. Nghề mộc của làng Đồng Kỵ bước vào một thời đại “hoàng kim” phát triển rực rỡ.

Các dãy nhà cao tầng mọc san sát, chạy dài trên suốt con đường làng. Xét về độ giàu có thì quả thực đây đúng là một làng tỷ phú bậc nhất của đồng bằng Bắc Bộ. Hầu hết những gia đình mở công ty, hay hợp tác làm đồ gỗ đều có từ vài trăm triệu đến vài tỷ trong nhà.

Vào các gia đình trong làng, không khí làm việc khẩn trương, cả chủ lẫn thợ đều tất bật. Đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ được làm hết sức khéo léo, cầu kỳ từ khâu chọn nguyên liệu, làm đồ ngang (xẻ gỗ thành tấm theo kích cỡ đã định trước) đến khâu chạm khắc và hoàn thiện. Người thợ với đôi bàn tay khéo léo tỉ mỉ chạm khắc những nét hoa văn độc đáo hay hình những con rồng, con phượng…, tạo thành những sản phẩm gỗ mỹ nghệ có đường nét tinh xảo.

Những loại gỗ được sử dụng trong đồ gỗ nội thất đồng kỵ thường là những loại gỗ quý. Ví dụ như gỗ trắc, gỗ cẩm lai, cate hay gỗ hương… Nhờ vào độ bền của những loại gỗ này, người nghệ nhân dễ dàng chế tác hơn. Những loại gỗ này còn có thể mang mùi gỗ đặc trưng mà rất nhiều người yêu thích.

Dù chọn chủ đề gì, nội thất đồng kỵ cũng tạo ra trạng thái động cho các hình ảnh điêu khắc. Nhờ thế, khi phối hợp với nghệ thuật đẽo gọt, hình ảnh được có chiều sâu, thu hút và hiệu ứng 3D hơn.

Sự phát triển “nóng” của làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ kéo dài đến những năm 2015 thì bắt đầu có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân do hàng hóa sản xuất ra nhiều song đầu ra hạn chế, thị trường xuất khẩu chính là Trung Quốc nay tụt dốc thê thảm; lượng khách mua ngày một ít đi. Đặc biệt từ cuối năm 2018 và đầu năm 2019, đã có không ít cửa hàng phải đóng cửa, nhà nào còn mở thì cũng đìu hiu, vắng vẻ, khách xem hàng đã ít, khách mua hàng lại càng ít hơn.

Trước tình trạng đìu hiu ở làng nghề Đồng Kỵ, người dân đang phải thay đổi các mẫu mã, chủng loại gỗ làm sao để có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng để thuận lợi cho khách hàng kiểm chứng chất lượng sản phẩm. Ngoài ra là thay đổi tư duy, cải thiện công nghệ máy móc.

Giải được bài toán thị trường, đồ gỗ Đồng Kỵ sẽ bước sang thời kỳ phát triển mới để giữ vững danh hiệu "làng tỷ phú" nức tiếng từ trước đến nay.