Ngày 22/11/1963, Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy bị bắn chết tại Dealey Plaza, Dallas, Texas khi đang diễu hành trên xe mui trần cùng Đệ nhất phu nhân Jacqueline Kennedy. Cái chết đột ngột của ông không chỉ gây rúng động nước Mỹ mà còn mở ra một trong những cuộc điều tra kéo dài và gây tranh cãi nhất trong lịch sử hiện đại.
Vụ ám sát chấn động và những điểm tối trong cuộc điều tra
Mặc dù chính quyền liên bang nhanh chóng xác định Lee Harvey Oswald là nghi phạm duy nhất, cuộc điều tra và hàng loạt tình tiết bất ngờ phát sinh sau đó đã tạo ra một mê cung sự kiện đầy mâu thuẫn, khiến vụ ám sát Kennedy trở thành đề tài của vô số giả thuyết, nghi vấn và tranh luận kéo dài đến tận ngày nay.
Lee Harvey Oswald, nghi phạm duy nhất của vụ ám sát Tổng thống Kennedy. Ảnh: BBC.
Ngay sau vụ nổ súng, Lee Harvey Oswald bị bắt vì tội giết một sĩ quan cảnh sát Dallas, J.D. Tippit, và sau đó bị buộc tội ám sát Tổng thống Kennedy. Tuy nhiên, Oswald luôn khẳng định mình là “vật tế thần” và phủ nhận mọi hành vi. Chỉ hai ngày sau khi bị bắt, trong khi đang được chuyển từ nhà tù thành phố đến nhà giam quận, Oswald bất ngờ bị bắn chết bởi Jack Ruby, một chủ hộp đêm có quan hệ mờ ám với cảnh sát và thế giới ngầm. Cái chết đột ngột của nghi phạm chính đã làm dấy lên làn sóng nghi vấn rằng có thế lực nào đó muốn bịt miệng Oswald vĩnh viễn, và từ đó, cuộc điều tra rẽ sang một hướng đầy bí ẩn.
Năm 1964, Ủy ban Warren – do Tổng thống Lyndon B. Johnson thành lập – đưa ra kết luận chính thức rằng Oswald hành động một mình, bắn ba phát đạn từ tầng sáu của Kho sách Học đường Texas. Tuy nhiên, bản báo cáo này nhanh chóng vấp phải sự phản đối từ nhiều phía, trong đó có các thành viên Quốc hội, nhà báo điều tra, và các học giả độc lập. Một trong những tình tiết gây tranh cãi nhất là "viên đạn kỳ diệu" (magic bullet) – viên đạn mà theo báo cáo đã xuyên qua lưng Tổng thống Kennedy, xuyên tiếp qua người Thống đốc Texas John Connally - người ngồi ở ghế phụ - rồi vẫn còn nguyên vẹn khi được tìm thấy trên cáng bệnh viện. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng điều này phi lý về mặt vật lý, và đặt câu hỏi về số lượng phát súng thực tế cũng như nguồn gốc của chúng.
Một tình tiết bất ngờ khác là sự dính líu của Lee Harvey Oswald với các cơ quan tình báo Mỹ. Oswald từng đào ngũ sang Liên Xô vào năm 1959 rồi quay trở lại Mỹ một cách dễ dàng vào năm 1962, điều hiếm thấy trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh căng thẳng. Sau khi về Mỹ, ông sống ở New Orleans và Dallas, có liên hệ với cả những người ủng hộ Fidel Castro lẫn những kẻ chống lại nhà lãnh đạo Cuba – một nghịch lý khó giải thích nếu không có yếu tố tình báo chen vào. Một số nhân chứng còn khai rằng Oswald từng có những cuộc gặp mờ ám với các nhân vật liên quan đến FBI và CIA, đặt ra nghi vấn liệu ông có phải là một phần trong chiến dịch lớn hơn – hoặc đã bị điều khiển mà không hay biết.
Jack Ruby, người đã bắn chết Lee Harvey Oswald. Ảnh: Wikipedia.
Sự hiện diện của Jack Ruby cũng làm tăng thêm bí ẩn. Mặc dù Ruby được mô tả là hành động theo cảm xúc khi giết Oswald, nhiều chi tiết sau này cho thấy ông có quan hệ với mafia và từng hoạt động như một người trung gian giữa cảnh sát và giới tội phạm tại Dallas. Một số giả thuyết cho rằng Ruby giết Oswald theo lệnh từ thế giới ngầm để ngăn chặn việc tiết lộ thông tin về một âm mưu rộng lớn hơn liên quan đến tổ chức mafia – vốn được cho là có mối quan hệ phức tạp với CIA trong các âm mưu lật đổ Fidel Castro tại Cuba.
Mê cung giả thuyết và bí ẩn chưa lời giải suốt hàng thập kỷ
Vào cuối thập niên 1970, một bước ngoặt xảy ra khi Ủy ban Hạ viện về các vụ ám sát (House Select Committee on Assassinations – HSCA) công bố báo cáo điều tra mới, kết luận rằng “Tổng thống Kennedy rất có thể là nạn nhân của một âm mưu”. Báo cáo dựa trên phân tích âm thanh từ một bản ghi âm do một cảnh sát đi mô tô vô tình ghi lại trong thời điểm xảy ra vụ bắn. Phân tích này cho thấy có thể đã có đến bốn phát súng, nghĩa là có ít nhất hai tay súng – mâu thuẫn trực tiếp với kết luận của Ủy ban Warren. Dù phân tích âm thanh này sau đó cũng bị tranh cãi về độ chính xác, nhưng nó đã chính thức mở cánh cửa cho khả năng một âm mưu lớn hơn liên quan đến nhiều cá nhân hoặc tổ chức.
Các giả thuyết tiếp tục lan rộng suốt nhiều thập kỷ: Từ âm mưu của CIA do Kennedy muốn rút khỏi Việt Nam và chấm dứt chiến tranh lạnh; đến mafia trả thù vì Kennedy đàn áp các tổ chức tội phạm sau khi được chúng hỗ trợ trong chiến dịch tranh cử; hay thậm chí là vai trò của Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson – người được cho là có động cơ chính trị để giành quyền lực. Một giả thuyết đáng chú ý khác liên quan đến các lợi ích tài chính từ Cục Dự trữ Liên bang và ngành công nghiệp quốc phòng, vốn bị đe dọa bởi các chính sách cải cách tài chính của Kennedy.
Ngay cả ngày nay, hàng triệu trang tài liệu liên quan đến vụ ám sát Kennedy vẫn chưa được giải mật hoàn toàn. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, một phần đáng kể đã được công bố, nhưng nhiều tài liệu quan trọng vẫn bị giữ lại vì lý do “an ninh quốc gia”, làm dấy lên nghi vấn rằng có điều gì đó quá nhạy cảm vẫn đang bị che giấu.
Có thể nói, vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy không chỉ là một biến cố chính trị, mà còn là biểu tượng của sự đổ vỡ niềm tin vào thể chế và sự minh bạch của chính quyền. Những tình tiết bất ngờ, mâu thuẫn trong chứng cứ, các mối liên hệ chồng chéo giữa tội phạm, tình báo và chính trị – tất cả đã biến vụ án thành một mê cung mà mỗi lối rẽ đều dẫn đến thêm một giả thuyết. Đó không chỉ là một vụ án hình sự, mà là vết nứt trong lòng nước Mỹ – nơi sự thật, nếu có tồn tại, vẫn bị bao phủ bởi nhiều lớp bóng tối chưa thể gỡ bỏ cho đến tận ngày nay.
