Khi bạn hỏi nhà sử học Trung Cổ Michael McCormick về năm tồi tệ nhất mà con người đã trải qua, bạn sẽ nhận được câu trả lời là "536" chứ không phải 1349. 1349 chỉ Cái Chết Đen – Bệnh dịch hạch hủy diệt một nửa Châu Âu; năm 1918, bệnh cúm giết chết khoảng 50 tới 100 triệu người.
Năm 536 hầu hết Trái đất đã chìm vào bóng tối suốt 18 tháng khi một màn sương mù bí ẩn bao phủ châu Âu, Trung Đông và nhiều vùng ở châu Á. Màn sương này che khuất mặt trời, khiến nhiệt độ giảm đột ngột, các loại cây lương thực và sau đó là con người đều không thể sống nổi.
Nhà sử học Procopius mô tả: “Mặt trời tỏa nắng nhưng không có độ sáng, lờ mờ như Mặt trăng, suốt cả năm”. Con người không thể nhìn thấy bóng của mình ngay giữa trưa. Các mùa trong năm dường như bị xáo trộn.
Nhiệt độ mùa hè giảm từ 1,5 đến 2,5 độ C, góp phần tạo nên thập kỉ lạnh lẽo nhất trong vòng 2300 năm qua. Mùa hè năm đó, tuyết đã rơi trên đất Trung Quốc, mùa màng thất thu, người dân vật lộn với nạn đói. Sử sách Ireland ghi lại rằng "không còn bánh mì mà ăn vào khoảng năm 536-539".
Một số học giả cho rằng thời kỳ lạnh giá và đói kém này đã gây ra tình trạng trì trệ kinh tế ở châu Âu, cũng như là mở đầu của một thời kỳ tăm tối kéo dài đến tận năm 640.
Những người sống sót vượt qua màn đêm dài và lạnh lẽo năm 536 – 537 còn phải đối mặt với nhiều năm khắc nghiệt hơn nữa. Tới năm 541, bệnh dịch hạch tràn vào cảng Pelusium bên bờ sông Nile, Ai Cập.
Được gọi với cái tên Đại dịch Justinian, nó nhanh chóng lan rộng, xóa sổ 1/3 tới một nửa số dân cư miền Đông Đế Quốc La Mã, đẩy nhanh quá trình La Mã sụp đổ.
Sự suy tàn của Teotihuacán, thành phố cổ đại ở Mesoamerica (Mexico), cũng liên quan đến nạn hạn hán sau giai đoạn thay đổi khí hậu năm 536, với các dấu hiệu của tình trạng bất ổn dân sự và nạn đói.
Giáo sư McCormick dẫn dắt một dự án nhằm tìm ra câu trả lời. Kết hợp với nhà băng hà học Paul Mayewski tới từ Viện Biến đổi Khí hậu thuộc Đại học Maine, họ phân tính chính xác lõi băng đường kính 72 mét, lấy từ sông băng Colle Gnifetti, Thụy Sĩ và tìm ra được thủ phạm.
Tại một hội chợ khoa học diễn ra trong khuôn viên Harvard vào đầu tháng Mười một, đội ngũ nghiên cứu công bố những gì mình tìm được: họ phát hiện ra một vụ phun trào núi lửa cực lớn tại Iceland diễn ra vào đầu năm 536, phun khói bụi phủ kín một vùng trời Bán Cầu Bắc.
Chưa dừng lại ở đó, hai vụ phun trào cực lớn khác diễn ra vào năm 540 và 547 đã gộp khói bụi với vụ phun trào trước, và khi kết hợp với bệnh dịch hoành hành, Châu Âu đã thất thủ. Phải tới năm 640, nền kinh tế của Châu Âu mới hồi phục.
Và khi có tới 3 vụ phun trào núi lửa quá lớn diễn ra quá gần nhau, thời điểm sau năm 536 quả là khó sống. Cũng may là gần như mọi chuyện đều có thể được giải quyết bằng thời gian, mọi thứ đã trở lại bình thường để nhân loại tiếp tục sống.
