Động Tiên Sơn hay động Khô là một hang động đẹp nổi tiếng ở Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng (xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình).
Miệng hang nằm trên lưng chừng núi ở độ cao khoảng 200m, phía trên trần động Phong Nha. Để lên được nơi đây, phải vượt qua hàng trăm bậc đá uốn lượn quanh co theo sườn núi.
Động Tiên Sơn có tổng chiều dài 980m và không ăn thông với động Phong Nha, nhưng là một chỉnh thể thống nhất về địa chất.
Theo các nhà khoa học thuộc Hội hang động Hoàng gia Anh, động Tiên Sơn được hình thành cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng.
Sau đó, do kiến tạo địa chất khối núi này hoặc đã được nâng lên, hoặc đã bị hạ xuống khiến các khối đá đổ sụp ngăn chặn dòng chảy làm nên động Tiên Sơn ở phía trên. Còn phần có sông ngầm chảy qua tạo ra hang động Phong Nha.
Động này được phát hiện năm 1935. Ban đầu, cư dân địa phương gọi là động Tiên, do vẻ đẹp kỳ bí cùng những câu chuyện thần tiên gắn với của nó.
Sau này động Tiên Sơn được gọi là động Khô, để phân biệt với động Phong Nha là động nước.
Động Tiên Sơn được xem như lâu đài của thạch nhũ với hàng nghìn khối nhũ muôn sắc, những cột nhũ đá óng ánh màu cẩm thạch trông thật hấp dẫn.
Khung cảnh trong động khiến du khách như lạc vào giữa một thế giới mới lạ, một chốn “bồng lai tiên cảnh” có thật ngay giữa trần thế.
Động Tiên Sơn có nét đặc biệt hơn động Phong Nha là có những phiến đá và cột đá cộng hưởng âm. Khi người ta gõ nhẹ vào thì nó sẽ phát ra những âm thanh trầm lẵng như vọng ra từ chốn sâu thẳm của lòng đất.
Đông Tiên Sơn được người dân địa phương cho là nơi gắn với một truyền thuyết cảm động về tình yêu giữa người con trai dũng cảm của trần gian với nàng tiên giữ thanh bảo kiếm của nhà Trời.
Theo câu chuyện, chàng trai đã một phen liều mình vượt núi cao vực thẳm đi tìm các tiên nữ để mượn bảo kiếm về trừ diệt loài thủy quái đang làm hại dân lành. Thừa lúc các nàng tiên trút bỏ xiêm y trên bờ để xuống suối tắm, chàng lén lấy được bảo kiếm, nhờ đó diệt được yêu quái, trừ hại cho dân.
Khi trở lại nơi ở của các tiên nữ để trả kiếm thiêng, thấy tiên nữ nọ ngồi khóc mà không dám bay về Trời vì tội để mất kiếm, chàng trai đã thổ lộ hết sự tình. Nghe xong, nàng tiên cảm phục mà đem lòng yêu chàng, thạch động này từ đó trở thành nơi hò hẹn của hai người.
Thiên đình biết chuyện, bèn triệu tiên nữ về Trời để trừng phạt. Từ khi về Trời, tiên nữ héo hắt đi vì nhớ chàng trai, còn chàng trai cũng đêm ngày khắc khoải mong gặp tiên nữ.
Tình cảm của họ đã làm động lòng Ngọc Hoàng. Ông bèn sai các vị tiên làm cho thạch động vẻ đẹp giống như Thiên đình và cho phép tiên nữ xuống trần kết duyên với chàng trai, mang theo cả bảo kiếm để hai người chăm lo cuộc sống của muôn dân...
Bên cạnh vẻ đẹp huyền diệu của động Tiên Sơn, trên đường lên động, du khách cũng có cơ hội được chiêm ngưỡng bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp của vùng đất di sản Phong Nha - Kẻ Bàng.
