Nhằm thay thế hơn 100 chiếc tiêm kích đánh chặn MiG-21 đã đến tuổi nghỉ hưu, Việt Nam đang tìm mua các chiến đấu cơ phương Tây sản xuất thay vì đối tác truyền thống Nga. Nguồn tin riêng của Reuters dự đoán rằng, Việt Nam muốn mua tiêm kích Gripen E của Thụy Điển. Các cuộc thảo luận bước đầu đã diễn ra giữa hai bên, nhưng không có thông tin chi tiết.
Tiêm kích Gripen E mà Việt Nam muốn mua được phát triển từ chương trình Gripen NG vốn là thiết kế thử nghiệm công nghệ mới cải tiến từ mẫu JAS-39C/D của hãng Saab Thụy Điển. Trên Gripen NG được tích hợp loạt công nghệ mới, ví dụ như động cơ mạnh hơn F414G, radar mạng pha chủ động, tăng thể tích nhiên liệu, tải trọng cùng một số cải tiến khác.
Tiêm kích Gripen E vẫn đang trong giai đoạn phát triển, dự kiến sẽ bàn giao cho khách hàng đầu tiên vào năm 2018, đơn giá một chiếc hiện chưa được tiết lộ. Tuy nhiên giá của thiết kế công nghệ Gripen NG là 113 triệu USD, vì vậy Gripen E chắc sẽ không có cái giá rẻ hơn là bao.
Theo nhà sản xuất Saab, Gripen E có chiều dài tổng thể 15,2m, sải cánh 8,6m, trọng lượng cất cánh tối đa 16,5 tấn. Chiếc chiến đấu cơ một chỗ ngồi này được cải tiến nhiều về khung thân cho khả năng mang nhiên liệu tốt hơn, số giá treo vũ khí tăng lên 10.
Một trong những cải tiến mạnh mẽ nhất trên Gripen E là việc trang bị hệ thống điện tử hàng không cực mạnh. Trên Gripen E sử dụng radar mạng pha chủ động ES-05 Raven với tính năng được giấu kín; hệ thống cảm biến hồng ngoại bị động IRST Skyward G; hệ thống chiến tranh điện tử tiên tiến... Đó là chưa kể, nó có khả năng mang pod (thiết bị gắn ngoài) chỉ thị mục tiêu laser Litening III cho bom, tên lửa hoặc pod trinh sát để thực hiện nhiệm vụ do thám, trinh sát mục tiêu đối phương.
Đáng lưu ý, tiêm kích Gripen E mà Việt Nam muốn mua trang bị động cơ F414G do Mỹ sản xuất. Trước đây thì đó là vấn đề khó giải quyết với Việt Nam, nhưng hiện tại Mỹ đã dỡ một phần lệnh cấm vận vũ khí sát thương thì điều này trở thành vấn đề khỏi bàn.
Động cơ F414G cung cấp lực đẩy 98kN cho tốc độ bay Mach 2, với tầm hoạt động không được tiết lộ. Đặc biệt, máy bay có thể đạt tốc độ siêu âm mà không cần đốt nhiên liệu lần hai, giúp tăng tiết kiệm nhiên liệu. Đây là tính năng mà chỉ một số rất ít máy bay thế hệ 4-5 sở hữu.
Tiêm kích Gripen E tăng tải trọng cùng điểm treo vũ khí lên 10 (Gripen C/D là 8) cho phép mang rất nhiều loại vũ khí (tên lửa, bom) do Mỹ, Thụy Điển cùng các nước châu Âu khác chế tạo.
Gripen E cũng có khả năng tác chiến đối hải (Việt Nam đang rất cần máy bay kiểu này) khi mang được tên lửa hành trình chống hạm RBS-15F ER đạt tầm phóng tới 200km. Ảnh: Gripen E mang được hai đạn RBS-15 và hai tên lửa không đối đất AGM-65 Maverick (Mỹ sản xuất).
Ngoài Gripen E, Reuters cũng cho biết, Việt Nam đang thảo luận mua máy bay cảnh báo sớm Saab 340 được thiết kế tính năng cảnh báo sớm trên không và tuần tra biển.
Có thể nói, Gripen E là một trong những chiến đấu cơ thế hệ 4 tiên tiến nhất hiện nay, nó được tích hợp không ít công nghệ trên máy bay thế hệ 5. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất với các quốc gia muốn mua nó là giá cao khủng khiếp, ít nhất phải cỡ 100 triệu USD. Trong khi đó, nếu Việt Nam lựa chọn tiêm kích có khả năng tương tự Gripen E như MiG-35 thì giá chỉ khoảng 50-60 triệu USD, rẻ chỉ bằng hơn nửa trong khi khả năng tác chiến không thua kém nhiều.
