Mẫu máy bay vận tải hạng nặng đa năng Ilyushin IL-76 thực hiện chuyến bay lần đầu tiên của mình vào năm 1971, kể từ đó nó luôn đóng vai trò không thể thay thế trong ngành hàng không vận tải quân sự lẫn dân sự của Liên Xô và Nga sau này. Tuy với thời gian sử dụng kéo dài hơn 40 năm nhưng với nhiều lần được nâng cấp sửa đổi, IL-76 vẫn là mẫu máy bay vận tải chiến lược của Không quân Nga và tại hơn 30 quốc gia khác nhau.

Với biến thể hiện đại hóa gần đây nhất của mình là IL-76MD-90A còn được biết tới cái tên khác là IL-476 trong giai đoạn phát triển, IL-76 được nâng cấp hoàn toàn hệ thống trang thiết bị điện tử, thay đổi thiết kế kính khoang lái và được trang bị các động cơ phản lực PS-90 tiên tiến theo tiêu chuẩn châu Âu.

Tiềm năng quân sự to lớn

Các kỹ sư hàng không Nga trong quá trình hiện đại hóa IL-76 đã thay đổi một số cấu trúc khung quan trọng của IL-76 giúp nó có trọng lượng nhẹ hơn và có thể cất và hạ cánh dễ dàng với các thiết bị nâng cấp.

Bên cạnh đó IL-76 cũng đang trang bị hệ thống điều khiển bay mới đi kèm với đó là hệ thống lái tự động và nâng cấp hệ thống định vị vệ tinh, ngoài ra các thiết bị đo đạc hàng không khác cũng được tiến hành thay đổi để phù hợp hơn với sự thay đổi thiết kế của khoang lái. Toàn bộ thông tin về quá trình hoạt động của máy bay hay hành trình bay đều được hiển thị qua các màn hình LCD tích hợp với màn hình hiển thị điện tử. Bộ phận hoa tiêu cũng được trang bị một màn hiển thị đa chức năng cung cấp mọi thông số cần cho toàn bộ một chuyến bay.

Cấu trúc trang thiết bị điện tử của IL-76MD-90A được thiết kế mở có khả năng tích hợp cả các thiết bị hàng không của Nga hay của Phương Tây, đi đôi với đó là hệ thống thông tin liên lạc và hệ thống phòng vệ .

Tuy nhiên, thay đổi quan trọng nhất của IL-76 là việc trang bị các động cơ phản lực PS-90A-76 tiên tiến thay thế cho các động cơ D-30KP thế hệ cũ. Việc trang bị PS-90 sẽ giúp tiết kiệm từ 12-15% mức nhiên liệu sử dụng trong một chặng bay, tăng phạm vi hoạt động của IL-76 lên gần 5.000km. Bên cạnh đó mẫu động cơ mới còn làm giảm độ ồn và khí thải trong quá trình hoạt động, điều này sẽ giúp IL-76MD-90A có thể hoạt động trong các đường bay nội địa của Nga và trên toàn thế giới.

Khách hàng đầu tiên của những chiếc IL-76MD-90A dĩ nhiên sẽ là Bộ quốc phòng Nga, khi Tổng Công ty Máy bay Thống nhất (UAC) đã ký kết một hợp đồng cung cấp 39 chiếc IL-76 biến thể mới nhất cho Quân đội Nga trong giai đoạn từ năm 2014-2020. Và các máy bay trên đều sẽ được sản xuất tại nhà máy sản xuất máy bay Aviastar-SP, nằm ở Ulyanovsk.

Quá trình bay thử nghiệm của chiếc IL-76MD-90A đầu tiên sẽ được bàn giao cho Quân đội Nga đã kết thúc vào cuối tháng trước. Trong bản báo cáo của phi công thử nghiệm Oleg Ganovich cho biết, IL-76MD-90A là một mẫu máy bay đáng tin cậy, tuy là mẫu máy bay vận tải hạng nặng nhưng cảm giác khi lái nó khá thoải mái. Hiệu suất hoạt động của mẫu động cơ mới cũng là một điểm mạnh khi cất cánh.

Hiện tại, nhà máy Aviastar-SP đang hoàn thiện chiếc IL-76MD-90A thứ ba cho Quân đội Nga, sau khi hai chiếc đầu tiên đã hoàn thành theo kế hoạch đề ra. Bên cạnh đó Aviastar-SP cũng đang bắt đầu triển khai kế hoạch sản xuất 10 máy bay tiếp nhiên liệu trên không IL-78M-90A theo một hợp đồng khác ký kết với Bộ quốc phòng Nga gần đây.

Cạnh tranh với Y-20 đến từ Trung Quốc

Trong bối cảnh các phi đội máy bay vận tải IL-76 cũ đang dần trở nên lỗi thời và dự án phát triển mẫu máy bay vận tải chiến lược mới An-70 với Ukraine rơi vào trong bế tắc. Thì sự xuất hiện của IL-76MD-90A được xem như là cứu cánh cho ngành công nghiệp hàng không Nga trong giai đoạn hiện tại và trong tương lai.

Vào 8/2013, Phó Thủ tướng Nga Dmitry Rogozin trả lời một kênh truyền hình của Nga cho biết, UAC đã nhận được một hợp đồng cung cấp ít nhất một trăm chiếc máy bay vận tải mới từ phiên bản IL-76 nâng cấp. Và không ít hơn 50 chiếc trong số đó sẽ được chuyển giao cho Bộ quốc phòng Nga, bên cạnh đó còn các cơ quan chính phủ khác của Nga quan tâm tới mẫu máy bay này như: Bộ tình trạng khẩn cấp, Bộ nội vụ và một số nhà khai thác trong và ngoài nước Nga.

Đối với tiềm năng xuất khẩu các dòng máy bay thuộc gia đình máy bay vận tải IL-76 đang có mặt và phục vụ tại hơn 30 nước khác nhau. Tất nhiên tất cả số máy bay trên đều có thể được nâng cấp lên biến thể IL-76MD-90A. Đặc biệt là ở thị trường Đông Nam Á và Nam Á.

Mặt khác, ở thị trường Trung Quốc nguy cơ các máy bay vận tải IL-76 của Nga bị loại bỏ là rất lớn, khi trong Trung Quốc đưa vào sử dụng mẫu máy bay vận tải chiến lược Y-20 do nước này tự phát triển. Y-20 có trọng lượng cất cánh tối đa lên tới 220 tấn và được trang bị các động cơ phản lực D-30KP-2 do Nga sản xuất, nó được thiết kế để có thể vận chuyển một số lượng lớn binh sĩ, hàng hóa và các trang thiết bị quân sự hạng nặng của Quân đội Trung Quốc, bao gồm cả xe tăng chiến đấu chủ lực Type-99A có trọng lượng lên tới 58 tấn.