Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, tính cạnh tranh là một trong những trụ cột chính của Luật Đấu thầu, được cụ thể hóa tại Điều 6, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15. Mục tiêu của việc đảm bảo cạnh tranh là để tạo ra môi trường bình đẳng, công bằng cho tất cả nhà thầu có đủ năng lực tham gia, từ đó giúp chủ đầu tư lựa chọn được nhà thầu tốt nhất với chi phí hợp lý nhất.

Đối chiếu với nguyên tắc này, hoạt động đấu thầu của Công ty TNHH Thiết bị Hoàng Quân cho thấy nhiều gam màu sáng tối khác nhau.

Điển hình nhất là "Gói thầu mua sắm hóa chất xét nghiệm" tại TTYT khu vực Thạnh Hóa (mã TBMT: IB2500327449) đã đề cập ở kỳ 1. Với việc chỉ duy nhất Thiết bị Hoàng Quân nộp hồ sơ, yếu tố cạnh tranh về giá gần như không xuất hiện. Dù giá trúng thầu thấp hơn giá dự toán 7,4%, nhưng con số này chưa thể phản ánh đầy đủ liệu ngân sách nhà nước đã thực sự chi tiêu một cách hiệu quả nhất hay chưa, vì không có giá chào của các đối thủ khác để so sánh.

Trường hợp chỉ có một nhà thầu tham gia không phải là hiếm và pháp luật về đấu thầu có quy định xử lý tình huống này tại Điều 131 Nghị định 214/2025/NĐ-CP. Theo đó, nếu chỉ có một nhà thầu nộp hồ sơ, bên mời thầu vẫn được phép mở thầu và xem xét, đánh giá nếu hồ sơ đó đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, việc đấu thầu rộng rãi mà không thu hút được nhiều nhà thầu tham gia là một vấn đề mà các chủ đầu tư cần xem xét lại, có thể từ khâu lập hồ sơ mời thầu hoặc công tác truyền thông về gói thầu.

Ở một thái cực khác, "Gói thầu số 09: Hóa chất xét nghiệm sinh hóa" tại Bệnh viện Đa khoa khu vực Cù Lao Minh (mã TBMT: IB2500255748) lại cho thấy một bức tranh cạnh tranh hơn. Gói thầu này có 3 nhà thầu tham gia, bao gồm: Công ty TNHH Thiết bị Hoàng Quân, Công ty Cổ phần VAMTRADING và Công ty Trang Thiết bị Y Tế Phước Tiến. Kết quả, Thiết bị Hoàng Quân trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm lên đến hơn 31%. Con số này cho thấy khi có sự cạnh tranh thực sự, giá cả có thể được tối ưu hóa, mang lại lợi ích lớn cho đơn vị sử dụng ngân sách.

Vậy, tại sao có sự khác biệt lớn về tính cạnh tranh giữa các gói thầu? Một trong những yếu tố then chốt nằm ở E-HSMT. Các tiêu chí kỹ thuật, yêu cầu về kinh nghiệm, năng lực có thể là "rào cản" vô hình hạn chế sự tham gia của các nhà thầu. Nếu các tiêu chí này được xây dựng quá đặc thù, chỉ hướng đến một vài sản phẩm hoặc một vài nhà cung cấp nhất định, thì dù hình thức là đấu thầu rộng rãi, bản chất cạnh tranh cũng sẽ bị suy giảm.

Điểm c, khoản 2, Điều 16 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 đã nghiêm cấm hành vi "Nêu yêu cầu về nhãn hiệu, xuất xứ cụ thể của hàng hóa hoặc các yêu cầu khác làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng". Việc đảm bảo E-HSMT được xây dựng một cách "mở", dựa trên các đặc tính kỹ thuật và tiêu chuẩn công năng thay vì tên thương mại cụ thể là trách nhiệm của chủ đầu tư và đơn vị tư vấn.

Thực tế hoạt động đấu thầu của Thiết bị Hoàng Quân, với những gói thầu có tính cạnh tranh khác nhau, cho thấy thị trường cung cấp thiết bị y tế luôn tiềm ẩn những vấn đề phức tạp. Việc soi chiếu dưới góc nhìn pháp lý sẽ giúp làm rõ hơn trách nhiệm của các bên liên quan.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 4:] Đấu thầu thiết bị y tế: Cần minh bạch để tối ưu hiệu quả đầu tư công.