Gà tre chỉ có duy nhất ở những vùng quê của huyện Quế Sơn, được người dân bảo tồn và chọn lọc. Gà tre chính hiệu là giống gà bản địa thuần chủng nên nhỏ con, chậm lớn, có chân nhỏ màu vàng, nhanh nhẹn. Nuôi từ 2,5 - 3 tháng là bán và gà chỉ nặng khoảng 0,7 - 0,9 kg/con. Đặc biệt, sau khi làm thịt và nhổ lông, lớp da của gà thường có màu vàng rực như màu nghệ.

Gà tre chỉ có ở duy nhất ở những vùng quê nghèo của huyện Quế Sơn.

Theo các cụ bô lão tại xã Quế Long (Quế Sơn), loài gà kiến (gà rất nhỏ con) xưa kia được người dân trong làng nuôi, thả rông trong vườn. Ban ngày chúng đi tìm các loại thức ăn như côn trùng, mối, lúa…; tối ngủ ở những bụi tre quanh nhà. Lâu ngày như vậy, dân làng đặt tên cho giống gà này là gà Tre và thương hiệu gà Tre Đèo Le Quế Sơn có từ đó. Gà được nuôi nhiều tại các xã miền núi như: Quế Long, Quế Phong, Quế An…

Ban ngày chúng đi tìm các loại thức ăn như côn trùng, mối, lúa… tối lại ngủ ở những bụi tre quanh nhà. Lâu ngày như vậy, dân làng đặc tên cho giống gà này là gà tre và thương hiệu gà tre Quế Sơn có từ đó.

Theo bà Nguyễn Thị Mỹ Hạnh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Quế Long, từ nhiều năm nay, địa phương đã khuyến khích người dân đẩy mạnh chăn nuôi gà Tre thả vườn nhằm bảo tồn và phát huy hiệu quả kinh tế từ giống gà này. Hiện, toàn xã có hơn 90% số hộ nuôi gà, trong đó có 36 hộ chăn nuôi với quy mô lớn, 4 hộ nuôi gà giống để nhân giống bán cho bà con trong vùng.

Để phát triển thương hiệu gà Tre đèo Le, Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Quế Sơn đã khảo sát và làm việc với 11 hộ kinh doanh sản phẩm từ thịt gà tại thôn Lộc Thượng 2, xã Quế Long thực hiện cam kết đăng ký sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Gà Tre đèo Le” số 237639 do Cục Sở hữu trí tuệ cấp ngày 22/12/2014; chọn 04 hộ gia đình (02 hộ tại xã Quế Long, 01 hộ tại thị trấn Đông Phú và 01 hộ tại xã Quế Hiệp) thực hiện mô hình chăn nuôi gà Tre thả vườn để cung cấp sản phẩm thịt gà cho các hộ kinh doanh sản phẩm thịt gà sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Gà Tre đèo Le”; tổ chức hội thảo liên quan đến công tác quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Gà Tre đèo Le” tại UBND xã Quế Long.

Có một thời, nuôi gà tre gặp nhiều khó khăn bởi sự cạnh tranh khốc liệt của các loài gà khác, nhưng người nông dân ở Quế Sơn quyết tâm giữ giống gà quý này và đến nay ở Quế Sơn nhà nào cũng nuôi gà tre.

Ông Trần Vũ Tánh, Phó trưởng phòng Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Quế Sơn, cho biết: “Khi nhãn hiệu chứng nhận “Gà Tre đèo Le” được quản lý tốt sẽ góp phần nâng cao giá trị của sản phẩm, giải quyết được nhiều việc làm cho lao động tại địa phương, tăng thu nhập cho các hộ kinh doanh cũng như chăn nuôi gà Tre thả vườn”.

Tuy nhiên, theo ông Tánh, tồn tại lớn nhất hiện nay là chưa thành lập được đơn vị đầu mối và chưa xây dựng được quy chế để quản lý chứng nhận sản phẩm thịt gà sống có nguồn gốc từ gà ta thả vườn được nuôi trên địa bàn huyện Quế Sơn trước khi cung cấp cho các hộ kinh doanh sản phẩm thịt gà sử dụng nhãn hiệu chứng nhận “Gà Tre đèo Le”. Ngoài ra, do nhu cầu sử dụng sản phẩm thịt gà của người tiêu dùng tại các cơ sở kinh doanh rất lớn nên nguồn cung ứng không đảm bảo, xảy ra hiện tượng cầu vượt cung.

Vì vậy, trong thời gian tới, ngành chức năng huyện Quế Sơn sẽ phối hợp với Đảng ủy, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện, nhất là xã Quế Long, tiếp tục tuyên truyền, tạo nhận thức cho người chăn nuôi và người kinh doanh trong việc giữ gìn, quảng bá và phát triển thương hiệu “Gà Tre đèo Le”, cam kết không kinh doanh sản phẩm thịt gà không rõ nguồn gốc.

Ông Tánh cho biết thêm, Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện sẽ tham mưu UBND huyện cấp Giấy chứng nhận cho HTX NN Quế Long để làm đơn vị đầu mối thu gom, thẩm định nguồn gốc, chất lượng gà và cung ứng sản phẩm cho các hộ kinh doanh; cũng như cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện cho các cơ sở kinh doanh sản phẩm thịt gà tại địa bàn thôn Lộc Thượng, xã Quế Long.

“Về lâu dài, cần quy hoạch vùng chăn nuôi gà Tre thả vườn, xây dựng kế hoạch và bố trí lồng ghép các nguồn kinh phí hằng năm để thực hiện nhân rộng mô hình chăn nuôi gà ta thả vườn đối với các hộ có mô hình chăn nuôi gà có quy mô lớn trên địa bàn huyện Quế Sơn”, ông Tánh nói.