Gà cái bang còn gọi là gà đập đất hay gà nướng đất sét là món thường xuất hiện trong những bữa ăn tiếp đãi khách phương xa của người miền Tây. Hương vị dân dã này đã gắn liền với ẩm thực làng quê từ những ngày khai hoang.
Gà nướng đất sét được nhiều người gọi vui là gà cái bang, chắc có lẽ một phần vì cách chế biến cùng với hình dáng bên ngoài của món trông có phần "bần hàn". Thế nhưng, đối với người bản xứ, món ăn này được xếp vào hàng cực phẩm.
Không phải dễ để có được một phần gà nướng đúng điệu, mọi công đoạn đều đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mẩn của người nấu. Bí quyết để có những phần thịt gà dai ngọt chắc thịt là phải lựa những con gà choai, nặng tầm một ký. Thông thường, giống gà rừng hoặc gà thả rông được được chuộng nhất.
Gà sau khi bắt về đem làm sạch, khoét một lỗ tại vị trí phao câu rồi khéo léo móc hết ruột ra. Ruột gà lại được tỉ mỉ làm sạch, ướp gia vị cho thấm, riêng phần tiết thì để cho đông rồi cho lại vào bụng gà cùng với bộ lòng.
Trong quá trình chế biến, người ta thường cho thêm lá chanh và sả băm vào bụng gà để khử đi mùi tanh. Khi gà đã ngấm gia vị, người chế biến tiếp tục lấy lá sen hoặc lá chuối già bọc kín gà rồi đắp đất sét lên.
Đất sét dùng trong món ăn cũng phải được mang từ bờ sông về, nhào với nước sao cho vừa đủ dẻo để làm tăng sự kết dính. Kỹ thuật đắp đất sét cũng quyết định đến chất lượng món ăn. Phải đắp làm sao cho vừa bo tròn đều con gà và vừa đủ dày để nướng chín thịt.
Nướng gà bằng rơm trong khoảng 2 giờ đồng hồ và phải giữ lửa liên tục, như thế hơi nóng mới đủ sức lan tỏa làm chín món từ bên trong. Dần dần, miếng đất dẻo dính ban đầu sẽ trở nên khô lại, săn cứng. Tuy bề ngoài trông chẳng ưa nhìn nhưng "cực phẩm" bên trong chắc chắn sẽ làm bạn thích thú.
Tách phần đất, mở lớp lá chuối, ai cũng bị ngất ngây bởi mùi thơm ngào ngạt dậy lên làm rung động mọi giác quan. Phần thịt gà trắng ngần, lớp da óng ả còn ứa nước mỡ bóng bóng chỉ cần nhìn thôi cũng thấy quyến rũ. Chẳng cần cầu kì trong các món ăn kèm, chấm thêm muối tiêu, rau răm rồi từ tốn thưởng thức hương vị tự nhiên lan tỏa đầy tinh tế.
Thớ thịt chắc ngọt, càng nhai lâu càng thấy hấp dẫn bởi mùi thơm, vị ngọt đọng lại nơi đầu lưỡi. Lớp da thì giòn ngậy đan xen trong cái ẩm mềm, đậm đà làm bật lên hương vị món thêm đủ đầy, phong phú hơn.
Gà nướng đất sét chân chất và mộc mạc như thế nhưng lại làm người ta quyến luyến mãi không thôi. Món ăn mang đậm hồn quê hương này là một đặc sản mà có về miền Tây bạn không nên bỏ lỡ đâu đấy.
