Tại Hội thảo “Góp ý dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng” do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 7/11, GS.TS Đinh Văn Chiến, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội nghiên cứu biên tập công trình KH&CN Việt Nam; Viện trưởng Viện KHCN Cơ khí, Tự động hoá và Môi trường góp ý vào Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam.

Một công trình lớn có ý nghĩa quan trọng

Theo GS.TS Đinh Văn Chiến, Báo cáo tổng kết là một công trình lớn có ý nghĩa quan trọng nhằm hoàn thiện, bổ sung lý luận về đường lối của Đảng. Đồng thời chuẩn bị tích cực, chủ động và thiết thực vào việc xây dựng văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

“Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước trong 40 năm qua là quá trình cách mạng sâu sắc, tạo chuyển biến mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Việc tổng kết lý luận và thực tiễn giai đoạn này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ đúc kết kinh nghiệm mà còn góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận cho việc hoạch định đường lối phát triển trong thời kỳ mới”, GS.TS Đinh Văn Chiến nhấn mạnh.

GS.TS Đinh Văn Chiến khẳng định, những thành tựu hiện nay của đất nước sau 40 năm đổi mới là sản phẩm kết tinh sức sáng tạo, là kết quả của quá trình nỗ lực phấn đấu bền bỉ qua nhiều giai đoạn cách mạng. Trong suốt thời gian qua, cùng với mục tiêu kiên định độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chúng ta tập trung xây dựng ba yếu tố nền tảng là nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Quan điểm xuyên suốt lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và là nguồn lực quan trọng nhất của sự phát triển.

Nền tảng cho chiến lược phát triển đất nước giai đoạn mới

GS.TS Đinh Văn Chiến bày tỏ sự nhất trí và đánh giá cao sự tổng kết, đánh giá về bối cảnh thế giới, khu vực và trong nước tác động đến quá trình đổi mới 40 năm qua, sự phát triển nhận thức lý luận của Đảng qua 40 năm đổi mới; những thành tựu và hạn chế trong thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội Việt Nam; Dự báo tình hình, đề xuất quan điểm, định hướng giải pháp tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, xây dựng, phát triển đất nước và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới.

Tuy nhiên, theo ông, một số nội dung cần được thể hiện rõ hơn, nhất là phần về nhận thức lý luận của Đảng đối với các lĩnh vực văn hóa, xã hội và bảo vệ môi trường.

GS.TS Đinh Văn Chiến đề nghị nội dung này nên được mở rộng để phản ánh đồng thời các lĩnh vực văn hóa, con người, xã hội, khoa học, công nghệ, giáo dục - đào tạo và quản lý tài nguyên, môi trường. Ông cho rằng, cách thể hiện này sẽ làm nổi bật vai trò, vị thế của khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao đáp ứng được yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới, kỷ nguyên vươn mình của đất nước. Đồng thời, nhấn mạnh yêu cầu quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường bền vững, những trụ cột quan trọng của phát triển đất nước trong giai đoạn tới.

Về phát triển khoa học công nghệ, GS.TS Đinh Văn Chiến cho rằng, cần phải nêu rõ hơn về vai trò và giá trị đối với sự phát triển của đất nước. Mặc dù đã khẳng định là cốt lõi, động lực cơ bản cho sự phát triển, tuy nhiên cần phải có chính sách, cơ chế đồng bộ giữa các ngành, các cấp, nguồn tài chính và quyền hạn của các nhà khoa học, chủ nhiệm các đề tài dự án, đề án về nghiên cứu và phát triển của các ngành, lĩnh vực khoa học công nghệ. Khi đó, khoa học công nghệ mới thực sự trở thành nền tảng vững chắc cho đổi mới mô hình tăng trưởng và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Về giáo dục và đào tạo cần được phân tích sâu hơn, đặc biệt trong mối quan hệ với nghiên cứu khoa học và ứng dụng thực tiễn. Việc gắn kết giữa giáo dục và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là điều kiện tiên quyết để Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới, nơi tri thức và sáng tạo là động lực chủ yếu.

Về quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, theo GS.TS Đinh Văn Chiến, cần thể hiện rõ tầm quan trọng chiến lược của tài nguyên thiên nhiên đối với phát triển bền vững.

Việc đánh giá, khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên không chỉ bảo đảm nguồn lực cho các ngành kinh tế mà còn liên quan đến chính sách đối nội và đối ngoại, nhất là với các loại khoáng sản quý, hiếm. Các khái niệm như “khai thác tận diệt tài nguyên” hay “tăng trưởng bao trùm” cần được giải thích cụ thể, gắn với những giải pháp khả thi nhằm hạn chế tổn thất, bảo đảm cân bằng sinh thái và duy trì môi trường sống bền vững.

Về vấn đề bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, GS.TS Đinh Văn Chiến cho rằng cần nêu rõ hơn. Vì vấn đề ngăn ngừa quan trọng hơn là chống giữ, đặc biệt là sạt lở bờ sông, bờ biển. Điều này không chỉ không đảm bảo cuộc sống an sinh cho người dân ở các vùng đó không chỉ mất đất, huỷ hoại các công trình, đường sá mà còn mất đi cả nền văn hoá lâu đời ở đó, đe doạ cuộc sống an sinh của con người. Cần đánh giá sâu hơn về những hao tổn đã xảy ra về lĩnh vực này trong thời gian qua để có chính sách, cơ chế về vấn đề này trong thời gian tới.

GS.TS Đinh Văn Chiến kiến nghị Ban soạn thảo văn kiện cần thể hiện nhất quán mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, giữa khai thác tài nguyên và phát triển bền vững. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, phát triển khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo và quản lý tài nguyên bền vững phải được xác định là nền tảng cho chiến lược phát triển đất nước giai đoạn mới.