Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, PGS.TS. Vũ Văn Phúc - nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản đánh giá, dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng tình hình và đề ra những định hướng đột phá nhằm phát triển nhanh, bền vững và chủ động, đổi mới sáng tạo hơn. Tư duy mới về mô hình tăng trưởng, nhấn mạnh khoa học – công nghệ, kinh tế tư nhân… là những yếu tố then chốt mở đường cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
Nền tảng vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên mới
Đánh giá về sự phát triển của đất nước và nửa chặng đường thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021–2030, PGS.TS. Vũ Văn Phúc cho biết, Cách mạng Việt Nam đã chứng minh một quy luật bất biến: sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của Cách mạng. Sau 50 năm đất nước thống nhất và 40 năm đổi mới, chúng ta có thể khẳng định, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Từ một nước nghèo nàn, lạc hậu, bị bao vây, cấm vận, Việt Nam đã vươn lên trở thành một quốc gia có nền kinh tế phát triển năng động, là điểm sáng của thế giới.
Cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam chưa bao giờ được như ngày nay. Quy mô nền kinh tế tăng gần 100 lần so với năm 1986, thu nhập bình quân đầu người từ dưới 100 USD nay đã xấp xỉ 5.000 USD. Việt Nam nằm trong nhóm 32 nền kinh tế lớn nhất thế giới, thuộc top 20 quốc gia có quy mô thương mại lớn và thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài nhất. Môi trường chính trị ổn định, xã hội yên bình, quốc phòng – an ninh được giữ vững, đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt.
Hệ giá trị văn hóa và con người Việt Nam ngày càng được định hình rõ nét; chỉ số đổi mới sáng tạo, chỉ số phát triển bền vững, chỉ số hạnh phúc đều tăng bậc liên tiếp trong các bảng xếp hạng quốc tế. Quan hệ đối ngoại được mở rộng, Việt Nam đã và đang thể hiện rõ, tốt vai trò là bạn, là đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế... Đây chính là nền tảng vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
Theo PGS.TS. Vũ Văn Phúc, trong quá trình phát triển đó, sự lãnh đạo của Đảng là ngọn đuốc soi đường cho mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, đất nước ta giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; vai trò cầm quyền của Đảng được củng cố, năng lực quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không ngừng nâng cao, quyền làm chủ của Nhân dân được phát huy mạnh mẽ.
Đảng đã lãnh đạo toàn diện và sâu sát, khơi dậy ý chí tự lực, tự chủ, tự tin, tự cường, tự hào dân tộc, huy động sức mạnh toàn dân kết hợp với sức mạnh thời đại. Hiện nay là thời điểm ý Đảng hòa quyện với lòng Dân trong khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sớm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, sánh vai với các cường quốc năm châu.
Khơi dậy và phát huy cao nhất nguồn lực con người Việt Nam
Theo PGS.TS. Vũ Văn Phúc, Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV là kết tinh trí tuệ, ý chí, khát vọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy phát triển mới trong kỷ nguyên chuyển đổi sâu sắc của thế giới. Đại hội XIV được xem là dấu mốc đặc biệt quan trọng, bởi đây là Đại hội “bước ngoặt” sau 40 năm đổi mới, mở ra thời kỳ tự cường, tự chủ chiến lược và phát triển bền vững của dân tộc.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thống nhất lấy chủ đề Đại hội XIV là “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng chung sức, đồng lòng quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030; tự cường, tự tin tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hoà bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”.
Chủ đề Đại hội XIV có hai vế rất rõ ràng và hai vế có mối quan hệ biện chứng với nhau, là tiền đề, điều kiện của nhau; là hai bước, hai nấc thang, là hai mặt của một thể thống nhất phải tiến hành song song, đồng thời và cả hai vế, hai mặt đều có một điểm chung mấu chốt, một điểm chung mang tính quyết định là “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng”. “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng” cả nước, cả dân tộc, cả hệ thống chính trị, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta chung sức, đồng lòng quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030.
Điểm mới của các dự thảo văn kiện lần này là nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá khách quan tình hình, nhận diện đúng thách thức và thời cơ, từ đó đề ra quan điểm, mục tiêu và giải pháp phát triển nhanh, bền vững, chủ động, tự chủ và chất lượng cao.
Văn kiện cũng thể hiện tư duy mới trong mô hình tăng trưởng mới. Đó là tiếp tục chủ động, tích cực, đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả nhằm huy động cao nhất nguồn lực bên ngoài, bảo vệ lợi ích quốc gia – dân tộc và mở rộng thị trường. Bên cách đó là lấy khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính, hình thành các chuỗi giá trị mới; coi kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất, tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước đối với kinh tế tư nhân.
Đồng thời khẳng định rõ yêu cầu xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới để đào tạo nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhanh yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư… cũng như thực hiện chủ trương, chính sách chăm sóc sức khoẻ toàn dân và nâng cao đời sống, hạnh phúc của Nhân dân.
Riêng về phát triển kinh tế, các văn kiện Đại hội Đảng đã xác lập mô hình tăng trưởng mới, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá… để đạt mục tiêu tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân cho giai đoạn 2026 - 2030 từ 10%/năm trở lên. Đồng thời, dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV nhấn mạnh việc định hình mối quan hệ hữu cơ giữa Nhà nước - thị trường - xã hội, để qua đó nâng cao tính minh bạch, khách quan và khả năng kiểm soát rủi ro và tối ưu hoá kết quả phân bổ nguồn lực cho tăng trưởng kinh tế.
Đặc biệt, dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV xác định: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn, tự đổi mới để Đảng ta thật sự là đạo đức, là văn minh”, cũng như triển khai mô hình điểm về các tỉnh "xã hội chủ nghĩa", các xã "xã hội chủ nghĩa". Đây là nội dung mới, lần đầu tiên chủ trương xây dựng Đảng văn minh được xác định là một nhiệm vụ chiến lược, có tính hệ thống và cụ thể hoá trong văn kiện đại hội Đảng. Đây không chỉ là sự kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh, mà còn là định hướng thực hành chủ nghĩa xã hội trong đời sống thực tiễn của Nhân dân.
PGS.TS Vũ Văn Phúc cho rằng, các văn kiện đã thể hiện tinh thần khát vọng vươn mình mạnh mẽ của dân tộc trong kỷ nguyên mới. Điều cần tiếp tục nhấn mạnh là làm sao để khơi dậy và phát huy cao nhất nguồn lực con người Việt Nam – yếu tố then chốt của mọi chiến lược phát triển. Đó là nền tảng để biến khát vọng “hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc” thành hiện thực.
Cả dân tộc phải “chung sức, đồng lòng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn”
PGS.TS Vũ Văn Phúc nhận định, giai đoạn 2025 – 2030 là thời kỳ bản lề, có ý nghĩa quyết định trong việc hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045 – kỷ niệm 100 năm thành lập nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Từ nay đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; và đến năm 2045 là nước phát triển, thu nhập cao, xã hội chủ nghĩa.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, thế giới đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại, từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất để xác lập trật tự thế giới mới, đây cũng là thời kỳ cơ hội chiến lược quan trọng, giai đoạn nước rút của cách mạng Việt Nam để đạt mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, tạo tiền đề vững chắc đạt mục tiêu 100 năm thành lập Nước. Sự biến chuyển có tính thời đại đem đến thời cơ, thuận lợi mới, đồng thời cũng có nhiều thách thức, trong đó mặt thách thức nổi trội hơn và thời cơ mới còn có thể xuất hiện trong khoảnh khắc giữa những thay đổi đột biến trong cục diện thế giới.
Vì thế, để hiện thực hóa mục tiêu đó, cả dân tộc phải “chung sức, đồng lòng với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, tự cường, tự tin, tự chủ”, dựa vào sức mạnh nội sinh là chính, đồng thời tranh thủ tối đa nguồn lực bên ngoài.
Ông Phúc tin rằng, dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, ý Đảng hòa quyện với lòng dân, khát vọng xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội sẽ trở thành hiện thực. Đây thời điểm “hội tụ” tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc tiếp sau kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội và kỷ nguyên đổi mới.
