Trong cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, cả hai bên đều sử dụng một số lượng lớn UAV (UAV); đây cũng là cuộc chiến sử dụng nhiều UAV nhất trong lịch sử nhân loại. Tuy nhiên, chúng ta không thấy nhiều UAV trinh sát và tấn công “hầm hố” như UAV RQ-4 Global Hawk của Mỹ hay Rainbow của Trung Quốc.
UAV mà cả Nga và Ukraine sử dụng, thực ra chỉ ở mức trung bình về mặt kỹ thuật. Trên thực tế, cả hai nước đều không có năng lực nghiên cứu và sản xuất toàn diện, và đều phụ thuộc rất nhiều vào nước ngoài. Tuy nhiên, thông qua việc lắp ráp và cải tiến UAV thương mại trên quy mô lớn, cũng như một mức độ "nghiên cứu và phát triển độc lập" nhất định, cả Nga và Ukraine đã có một số lượng lớn các mẫu UAV và số lượng lớn được sử dụng trong chiến đấu thực tế, và công dụng của chúng cũng rất rộng.
Ví dụ, cảnh chiến đấu bằng UAV phổ biến nhất mà chúng ta thường xuyên thấy trên chiến trường Nga-Ukraine, chủ yếu là những chiếc UAV nhỏ 4 trục, tấn công xe bọc thép, bộ binh trong phạm vi 20 km. Ngoài những UAV 4 trục này này, cả Nga và Ukraine đều phóng một số lượng lớn UAV tự sát tầm xa vào sâu trong lãnh thổ của nhau, để phá hủy các cơ sở hạ tầng, nhà máy lọc dầu và các mục tiêu khác.
Nga thường sử dụng dòng UAV Geran2/3, sản xuất theo mẫu UAV Shahed-136 của Iran; trong khi Ukraine thường sử dụng UAV AN-196 Lyutyi, có vẻ ngoài giống với UAV TB-2 của Thổ Nhĩ Kỳ. Đầu đạn của những UAV này này nặng từ 50 đến 75 kg và có tầm bay hơn 1.000 km (nếu đầu đạn nặng 75 kg thì tầm bay trong vòng 800 km). Nó có thể tấn công các mục tiêu được xác định trước theo đường bay đã được lập trình sẵn.
Để tăng cường hiệu quả tấn công của UAV tự sát tầm xa, Ukraine thường triển khai thêm một loạt UAV có tầm bay ngắn hơn để thu hút và đánh lạc hướng hỏa lực phòng không của Nga. Ngoài ra, các dải kim loại sẽ được dán lên UAV tấn công, để đánh lừa radar của Nga.
Vào tháng 5/2023, loại UAV này, đã được Ukraine đưa vào chiến đấu thực tế lần đầu tiên và quá trình sản xuất hàng loạt bắt đầu vào cuối mùa hè năm đó. Đến năm 2024, mẫu UAV Lyutyi đã trở thành mẫu UAV chính để tấn công các mục tiêu trong nước của Nga và chi phí sản xuất một chiếc UAV Lyutyi vào năm 2023 là khoảng 200.000 USD.
Để có thể tấn công các mục tiêu xa nhất trong lãnh thổ Nga, các căn cứ phóng UAV tự sát tầm xa của quân đội Ukraine thường được chọn ở Tỉnh Sumy và Tỉnh Chernihiv, đặc biệt là tỉnh Chernihiv, vì nơi đây cách xa chiến trường chính và quân đội Ukraine thích hoạt động ở đây.
Đơn vị quân đội Ukraine kiểm soát và sử dụng UAV tự sát tầm xa, thuộc biên chế của Tổng cục Tình báo thuộc Bộ Quốc phòng. Đơn vị tác chiến UAV của đơn vị này thường sử dụng xe tải để vận chuyển các loại UAV khác nhau đến các điểm phóng cách biên giới hàng chục km, và cơ động ngay sau khi phóng.
Kiểu chiến đấu cơ động này đã cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót của các đơn vị UAV của quân đội Ukraine; nhưng theo câu ngạn ngữ “đi đêm lắm ắt có ngày gặp ma”. Gần đây, điểm tập kết của đơn vị UAV Ukraine, ở phía tây nam làng Lavy thuộc tỉnh Chernihiv, cách biên giới khoảng 56 km, đã bị UAV của Nga tập kích.
Từ những hình ảnh do UAV của Nga chụp, có thể thấy một lượng lớn xe tải đã tập trung tại đây và một số trong số đó đã rời đi. Địa điểm này rất thú vị, khi nó nằm trên một bãi đất bằng phẳng, chỉ cách đường cao tốc P-12 gần đó 3 km. Sau khi đội UAV Ukraine tập hợp tại đây, họ đã tách ra và chia thành nhiều nhóm để thực hiện nhiệm vụ.
Hơn nữa, căn cứ tạm thời này có thể đã hoạt động được một thời gian; do đó, UAV trinh sát của Nga đã đặc biệt chú ý đến nơi này và khi đơn vị UAV tầm xa của quân đội Ukraine tập hợp lại, người Nga đã sử dụng tên lửa Iskander để tấn công.
Theo thông tin từ Bộ Quốc phòng Nga, cuộc tấn công bằng tên lửa Iskander đã phá hủy khoảng 20 xe tải của Ukraine, và 100 UAV chưa được phóng lên các xe tải này cũng bị phá hủy. Đồng thời, khoảng 60 lính Ukraine, bao gồm cả những người điều khiển UAV, cũng đã bị thiệt mạng.
Do một số xe tải đã di chuyển ra ngoài khi tên lửa tấn công, quân đội Nga đã sử dụng kết hợp UAV trinh sát và UAV Geranium-2 để tấn công đoàn xe đang di chuyển, phá hủy thêm năm xe tải nữa.
UAV Geranium-2 thường được sử dụng để tấn công các mục tiêu cố định, nhưng lần này việc sử dụng nó để tấn công các đoàn xe đang di chuyển, là một ứng dụng chiến thuật rất thú vị. Rõ ràng, các cuộc tấn công tầm xa của quân đội Nga đã đạt được kết quả tốt.
Ý nghĩa hơn nữa là để đối phó với loại UAV tầm xa này, cách tốt nhất là tiêu diệt người điều khiển và UAV trên mặt đất, trước khi nó được phóng. Nếu tất cả những UAV này được phóng đi, chỉ cần một vài trong số UAV trên đánh trúng mục tiêu, thì sẽ gây ra tổn thất nặng nề. Ngay cả khi tất cả số UAV trên bị đánh chặn, thì nguồn lực phòng không Nga cũng bị tiêu hao khá đáng kể.
Nga đã sử dụng UAV trinh sát đặc biệt, để theo dõi các bãi tập của quân đội Ukraine và bay dọc theo các tuyến đường giao thông để phát hiện các mục tiêu lớn. Các mục tiêu được phát hiện lần này, rất có thể đã được tìm thấy trong quá trình trinh sát dọc theo các tuyến đường giao thông.
Trên thực tế, cách đây một thời gian, UAV tầm xa của quân đội Ukraine cũng đã tấn công một hệ thống tên lửa Iskander của quân đội Nga (trường hợp chiến đấu kiểu này rất hiếm). Do vậy UAV của Nga tấn công các mục tiêu của Ukraine, và sau đó Ukraine sẽ tấn công lại các điểm xuất phát UAV của Nga; đó là đòn trả đũa “có đi, có lại” giữa Nga và Ukraine. (Nguồn ảnh TASS, Sputnik, Ukrinform).
