Mục tiêu quan trọng nhất của đấu thầu là lựa chọn được nhà thầu đủ năng lực với mức giá cạnh tranh nhất, nhằm tiết kiệm và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công. Tuy nhiên, qua phân tích chuỗi gói thầu mà Công ty Cổ phần Xây dựng Thương mại Thanh Điền (Công ty Thanh Điền) đã trúng, con số về hiệu quả kinh tế lại không mấy khả quan.
Xuyên suốt các kỳ báo, chúng ta đã thấy được quy luật trúng thầu của Công ty Thanh Điền, đặc biệt là tại các gói thầu do Công ty TNHH MTV Dương Hoàng Nam mời thầu, nơi sự cạnh tranh thường không cao. Hệ quả trực tiếp của việc thiếu cạnh tranh là giá trúng thầu thường không có sự chênh lệch lớn so với giá gói thầu được duyệt.
Tỷ lệ tiết kiệm trung bình chỉ đạt 3,61%
Theo dữ liệu tổng hợp từ lịch sử hoạt động của Công ty Thanh Điền, tỷ lệ trung bình của giá trúng thầu so với giá dự toán (giá gói thầu) là 96,39%. Điều này có nghĩa là, trung bình mỗi 100 đồng ngân sách nhà nước chi ra cho các dự án này, chỉ tiết kiệm được 3,61 đồng thông qua đấu thầu.
Đây là một tỷ lệ tiết kiệm rất thấp, đặc biệt khi so sánh với mặt bằng chung của cả nước và với chính những gói thầu có tính cạnh tranh cao tại Tây Ninh.
Hãy xem xét một vài ví dụ điển hình trong năm 2025:
• Gói thầu Mương thoát nước An Thạnh - Phước Chỉ:
o Giá gói thầu: 3.091.543.811 đồng
o Giá trúng thầu: 3.078.308.384 đồng
o Tỷ lệ tiết kiệm: 0,43%
• Gói thầu Hệ thống thoát nước đường 22-22, xã Bàu Năng:
o Giá gói thầu: 5.776.419.357 đồng
o Giá trúng thầu: 5.762.997.501 đồng
o Tỷ lệ tiết kiệm: 0,23%
• Gói thầu Đường số 46 Phạm Hùng:
o Giá gói thầu: 2.439.979.933 đồng
o Giá trúng thầu: 2.422.192.049 đồng
o Tỷ lệ tiết kiệm: 0,73%
Những con số này cho thấy, ở các gói thầu mà Công ty Thanh Điền dễ dàng chiến thắng, hiệu quả kinh tế mang lại cho ngân sách là không đáng kể.
Khi cạnh tranh thực sự, ngân sách được lợi hàng tỷ đồng
Để thấy rõ sự khác biệt, hãy nhìn vào gói thầu Nâng cấp đường Cây Me, huyện Gò Dầu (Mã TBMT: IB2500324047) do Công ty Đại Hưng mời thầu, nơi có tới 7 nhà thầu cạnh tranh quyết liệt và Công ty Thanh Điền đã trượt thầu vì giá cao.
• Giá gói thầu: 4.554.952.724 đồng
• Giá trúng thầu (của Công ty CP Quản lý, Sửa chữa và Xây dựng Cầu đường Tây Ninh): 3.552.000.104 đồng
• Số tiền tiết kiệm được: 1.002.952.620 đồng
• Tỷ lệ tiết kiệm: 22%
Con số 22% là một minh chứng sống động cho thấy khi một cuộc đấu thầu diễn ra cạnh tranh, công bằng và minh bạch, ngân sách nhà nước có thể tiết kiệm được một khoản chi phí khổng lồ. Sự chênh lệch giữa tỷ lệ tiết kiệm 22% và 0,23% là một khoảng cách quá lớn, đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của chủ đầu tư và bên mời thầu trong việc tối đa hóa lợi ích cho nhà nước.
Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) phân tích: "Hiệu quả kinh tế là một trong bốn trụ cột của Luật Đấu thầu, bên cạnh cạnh tranh, công bằng và minh bạch. Một quy trình đấu thầu dù đúng về mặt thủ tục nhưng không mang lại hiệu quả kinh tế thì vẫn chưa đạt được mục tiêu cuối cùng. Tỷ lệ tiết kiệm thấp lặp đi lặp lại ở nhiều gói thầu có cùng một nhà thầu trúng và cùng một bên mời thầu là một chỉ dấu cho thấy cần phải rà soát lại cả quá trình, từ việc lập dự toán, giá gói thầu cho đến việc đánh giá HSDT để tìm ra nguyên nhân và khắc phục".
Rõ ràng, việc đảm bảo tính cạnh tranh trong đấu thầu không chỉ là câu chuyện tuân thủ pháp luật, mà còn là trách nhiệm trực tiếp trong việc quản lý và sử dụng hiệu quả từng đồng vốn ngân sách.
Vệt bài sẽ được tổng kết ở kỳ cuối, cùng với những phân tích sâu hơn từ các chuyên gia về giải pháp để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động đấu thầu tại địa phương.
