Như đã phân tích ở các kỳ trước, tỷ lệ trúng thầu 100% của Công ty Cổ phần Xây dựng Thương mại Thanh Điền (Công ty Thanh Điền) tại các gói thầu do Công ty TNHH MTV Dương Hoàng Nam (Công ty Dương Hoàng Nam) mời thầu đặt ra nhiều câu hỏi. Để làm rõ hơn, cần phải đi sâu vào vai trò của các bên mời thầu và cách thức các đối thủ cạnh tranh bị loại khỏi cuộc chơi.
Vai trò của bên mời thầu là vô cùng quan trọng, từ việc xây dựng tiêu chí trong Hồ sơ mời thầu (HSMT) đến việc đánh giá Hồ sơ dự thầu (HSDT) của các nhà thầu. Một HSMT chặt chẽ và một quy trình đánh giá khách quan sẽ tạo ra một cuộc cạnh tranh thực sự. Ngược lại, chỉ một vài tiêu chí hay một cách đánh giá thiếu nhất quán cũng có thể làm thay đổi hoàn toàn kết quả lựa chọn nhà thầu.
"Kịch bản" quen thuộc tại các gói thầu của Công ty Dương Hoàng Nam
Phân tích các báo cáo đánh giá HSDT do Công ty Dương Hoàng Nam lập cho thấy một mô hình lặp lại: các đối thủ của Công ty Thanh Điền thường bị loại sớm, chủ yếu ở vòng đánh giá năng lực và kinh nghiệm.
Gói thầu Mương thoát nước An Thạnh - Phước Chỉ (Mã TBMT: IB2500289968): Như đã nêu, đối thủ duy nhất là Công ty TNHH Trường Chinh Phát bị loại vì không bổ sung tài liệu làm rõ theo yêu cầu.
Gói thầu Hệ thống thoát nước đường 22-22, xã Bàu Năng (Mã TBMT: IB2500109515): Đối thủ là Công ty TNHH Tân Thuận Hà TN bị đánh giá "Không đạt năng lực kinh nghiệm". Quyết định phê duyệt kết quả số KQ2500109515_2504161238 đã xác nhận lý do này.
Gói thầu Hệ thống thoát nước Hẻm 6 QL22B (Mã TBMT: IB2500247895): Có 3 nhà thầu khác tham gia nhưng đều bị loại. Liên danh 135 - Tân Hoàng bị loại vì "Không đáp ứng tính hợp lệ của E-HSDT"; Công ty TNHH MTV Nam Phương và Công ty TNHH MTV Phúc Khang cùng bị loại vì "Không đáp ứng về năng lực và kinh nghiệm", theo Quyết định số 334/QĐ-BQLDA.
Điểm chung là các đối thủ thường gặp vấn đề về hồ sơ, tạo điều kiện thuận lợi cho Công ty Thanh Điền trở thành nhà thầu duy nhất đáp ứng yêu cầu và trúng thầu.
Sự cạnh tranh thực chất tại các gói thầu của Công ty Đại Hưng
Bức tranh hoàn toàn trái ngược tại các gói thầu do Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư Xây dựng Đại Hưng (Công ty Đại Hưng) mời thầu. Tại đây, sự cạnh tranh diễn ra gay gắt và kết quả không hề dễ đoán.
Gói thầu Nâng cấp đường Cây Me, huyện Gò Dầu (Mã TBMT: IB2500324047): Gói thầu này thu hút tới 7 nhà thầu tham gia. Đáng chú ý, có tới 6 nhà thầu, bao gồm cả Công ty Thanh Điền, đều được đánh giá "Đạt" ở tất cả các vòng năng lực, kinh nghiệm và kỹ thuật. Kết quả cuối cùng được quyết định hoàn toàn bằng giá. Công ty Thanh Điền chỉ xếp hạng 4 về giá và trượt thầu.
Gói thầu Đường khu đồng bào dân tộc ấp Bến Cừ (Mã TBMT: IB2500086680): Công ty Thanh Điền trượt thầu vì lý do được nêu trong Quyết định số KQ2500086680_2504161703 là "Không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật".
Gói thầu Đường tổ 7 ấp Hiệp Thành (Mã TBMT: IB2500085898): Công ty Thanh Điền trượt thầu vì "Không đáp ứng yêu cầu về năng lực và kinh nghiệm" do không bổ sung đầy đủ tài liệu làm rõ.
Rõ ràng, "bộ lọc" của Công ty Đại Hưng khắt khe và tạo ra một môi trường cạnh tranh sòng phẳng hơn, nơi năng lực và giá cả là yếu tố quyết định.
Theo chuyên gia đấu thầu Phạm Giang, "Việc các nhà thầu bị loại vì không đáp ứng năng lực kinh nghiệm là bình thường. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này lặp đi lặp lại một cách có hệ thống ở các gói thầu do cùng một bên mời thầu tổ chức, và chỉ có lợi cho một nhà thầu duy nhất, thì cần phải xem xét kỹ lưỡng tính khách quan trong việc đánh giá HSDT. Vai trò giám sát của chủ đầu tư và các cơ quan quản lý nhà nước trong trường hợp này là cực kỳ quan trọng".
Sự khác biệt trong kết quả đấu thầu của cùng một nhà thầu tại hai "sân chơi" khác nhau không chỉ cho thấy năng lực của nhà thầu mà còn phản ánh vai trò và trách nhiệm của bên mời thầu trong việc kiến tạo một môi trường đấu thầu lành mạnh.
Hiệu quả kinh tế từ những gói thầu này ra sao? Khi sự cạnh tranh bị hạn chế, ngân sách nhà nước có thực sự được hưởng lợi? Vấn đề này sẽ được làm rõ trong kỳ 4.
