Tôi được biết bệnh dại chủ yếu xảy ra do bị chó cắn. Vậy làm thế nào để nhận biết triệu chứng của căn bệnh này? Và nó có thể phòng ngừa không?
Trả lời
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC)
Dại là bệnh do virus, có thể gây tử vong ở người. Bệnh dại được tìm thấy ở động vật hoang dã như dơi, gấu trúc, chồn hôi và cáo. Tuy nhiên, chó vẫn là động vật chủ yếu mang mầm bệnh dại. Hầu hết trường hợp tử vong do bệnh dại ở người trên khắp thế giới là chó cắn.
Virus bệnh dại lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp (chẳng hạn vết thương trên da hoặc niêm mạc ở mắt, mũi hoặc miệng) với nước bọt hoặc mô não/hệ thần kinh của động vật bị nhiễm bệnh.
Virus bệnh dại trở nên không còn khả năng lây nhiễm khi nó khô đi và tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Sau khi một người tiếp xúc với virus dại, virus này phải di chuyển đến não trước khi có thể gây ra các triệu chứng. Khoảng thời gian từ khi tiếp xúc đến lúc xuất hiện các triệu chứng là thời kỳ ủ bệnh.
Giai đoạn này có thể kéo dài từ hàng tuần đến hàng tháng. Thời gian ủ bệnh có thể thay đổi tùy theo:
Vị trí tiếp xúc cách não bao xa.
Loại virus bệnh dại.
Bất kỳ miễn dịch hiện có.
Các triệu chứng đầu tiên của bệnh dại có thể tương tự cúm, bao gồm suy nhược hoặc khó chịu, sốt hoặc đau đầu. Người bệnh cũng có thể có cảm giác khó chịu, châm chích hoặc ngứa ở vị trí vết cắn. Những triệu chứng này có thể kéo dài trong nhiều ngày.
Các triệu chứng sau đó tiến triển thành rối loạn chức năng não: lo lắng, nhầm lẫn và kích động. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể bị mê sảng, hành vi bất thường, ảo giác, sợ nước và mất ngủ. Giai đoạn cấp tính của bệnh thường kết thúc sau 2 đến 10 ngày.
Một khi các dấu hiệu lâm sàng của bệnh dại xuất hiện, căn bệnh này hầu như luôn gây tử vong và việc điều trị thường là hỗ trợ.
Nếu đã tiếp xúc với bất kỳ động vật hoang dã hoặc động vật lạ nào, đặc biệt nếu bị cắn hoặc cào, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để xác định nguy cơ mắc bệnh dại hoặc các bệnh khác.
Trước đó, bạn nên rửa sạch mọi vết thương ngay lập tức bằng xà phòng và nước. Bệnh dại là trường hợp khẩn cấp về y tế, vì vậy, không nên trì hoãn.
Rùng mình bé gái bị chó hoang lao vào cắn xé giữa đường
Bé gái 6 tuổi đang trên đường về nhà thì bị một con chó hoang lao ra đuổi cắn. Bé gái sau đó được đưa đến bệnh viện với chấn thương rất nặng.
Khi gặp những con chó hoang trên phố, bạn phải thực sự chú ý, cố gắng tránh xa chúng nhất có thể. Đã có nhiều vụ chó hoang tấn công người ở khắp nơi trên thế giới, để lại nỗi đau không thể chữa lành.
Người đàn ông ở Cà Mau tử vong sau 3 tháng bị mèo cắn
Một người đàn ông ở Cà Mau vừa tử vong sau 3 tháng bị mèo nuôi ở nhà cắn vào ngón chân.
Tối 9/10, tin từ Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh Cà Mau cho biết, cơ quan chức năng vừa ghi nhận một trường hợp tử vong với nhiều triệu chứng của bệnh dại. Nạn nhân được xác định là ông Dương Văn P. SN 1966, ngụ ấp Vàm Đình, xã Phú Thuận, huyện Phú Tân, Cà Mau).
Một người đàn ông ở Cà Mau tử vong sau 3 tháng bị mèo cắn. Ảnh minh họa
Trước đó, ông P. có biểu hiện mệt kèm theo ớn lạnh, được người nhà mua thuốc uống, nhưng không giảm, được người nhà đưa vào bệnh viện Đa khoa Cái Nước để điều trị và được bác sĩ chẩn đoán theo dõi dại. Sau đó, ông P. được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cà Mau để tiếp tục điều trị.
Quan niệm sai lầm khiến nhiều người tử vong vì bệnh dại
Hà Nội vừa ghi nhận một người đàn ông 50 tuổi không qua khỏi vì bệnh dại. Như vậy, số tử vong vì bệnh này đã vượt 40 ca trên cả nước, từ đầu năm đến nay.
Trước khi tử vong 2 tháng, người đàn ông 50 tuổi ở Hà Nội đã tham gia giết mổ chó cùng một số người khác. Trường hợp này không xác định rõ bị cắn hay có vết thương khi mổ chó. Ông cũng chưa tiêm vắc xin phòng dại hay huyết thanh kháng dại.
Người bệnh có triệu chứng đau đầu, sốt, mệt mỏi, sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng, khó thở và được nhập viện. Diễn tiến ngày càng nặng hơn, ông tử vong vào tối 19/10. Mẫu xét nghiệm cho kết quả dương tính với virus dại.
Theo các bác sĩ, bệnh dại là bệnh viêm não tủy cấp tính do virus. Bệnh lây truyền chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật bị dại lên trên da bị tổn thương. Ổ chứa virus dại trong thiên nhiên là động vật có vú như chó, mèo, chồn, cầy, dơi, cáo... Ở Việt Nam, chó là ổ chứa virus dại chủ yếu (chiếm 97%), sau đó là mèo (khoảng 3%)...
Hiện tại, chưa có thuốc chữa được bệnh dại. Một khi triệu chứng xuất hiện, người nhiễm virus dại có nguy cơ tử vong gần như 100%.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Ngọc Anh Tuấn, Điều hành Trung tâm xét nghiệm Y sinh học lâm sàng và dịch vụ Khoa học kỹ thuật, Viện Pasteur TP.HCM, hầu hết người tử vong vì bệnh dại là do không tiêm vắc xin phòng ngừa sau khi bị động vật cắn, cào, liếm lên vùng da bị tổn thương.
Từ đầu năm đến nay, đã có trên 40 ca tử vong vì bệnh dại trên cả nước. Ảnh minh họa.
Bác sĩ Tuấn cho hay, người dân thường nghĩ "chó mèo đã tiêm phòng rồi thì không sao", hoặc có thói quen theo dõi động vật cắn trước, nếu có vấn đề gì mới đến cơ sở y tế để tiêm phòng. Đây là các quan niệm không đúng. Tiêm ngừa dại là đặc biệt cần thiết, tiêm càng sớm càng tốt ngay sau khi bị động vật cắn. Nhất là trong trường hợp nạn nhân bị cắn ở vùng nguy hiểm như đầu, mặt, cổ….
Ngoài ra, việc tự ý điều trị bằng thuốc Đông y hoặc đi lấy nọc chó cắn dễ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí dẫn đến sẽ tử vong.
Bác sĩ Tuấn lưu ý, tâm lý sợ tác dụng phụ của vắc xin dại cũng là một rào cản khiến người dân ngại đi tiêm phòng sau khi phơi nhiễm.
Còn theo tiến sĩ, bác sĩ Dương Bích Thủy, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, người dân cần thực hiện phối hợp nhiều biện pháp phòng bệnh dại, bao gồm: cảnh giác với động vật có nguy cơ lây bệnh dại; chích ngừa dại cho chó, mèo…; phòng bệnh trước tiếp xúc ở các đối tượng nguy cơ cao và phòng bệnh dại sau tiếp xúc.
Phòng bệnh dại sau khi tiếp xúc với động vật nghi dại/bị dại/mất theo dõi, được chia thành 3 nhóm.
Nhóm 1: Sờ, cho động vật ăn hoặc bị liếm trên da lành. Đây là nhóm không tiếp xúc và không cần dự phòng
Nhóm 2: Vết cắn trên da trần (chưa xuyên thấu da) hoặc vết xây xát nhỏ trên da không chảy máu. Đây là nhóm ít nghiêm trọng. Người bị cắn cần xử trí vết thương đúng cách và lập tức tiêm vắc xin phòng dại. Ngưng tiêm nếu con vật vẫn khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi hoặc được xét nghiệm là không nhiễm virus dại.
Nhóm 3: Có một hoặc nhiều vết cắn xuyên thấu da hoặc liếm trên da bị tổn thương; Dính nước bọt trên niêm mạc (liếm) hoặc có các tiếp xúc với dơi. Theo bác sĩ Thủy, đây là nhóm nghiêm trọng.
Khi đó, người bị con vật cắn/liếm lập tức xử trí vết thương đúng cách, tiêm ngay vắc xin và huyết thanh kháng dại (ngưng tiêm nếu con vật vẫn khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi hoặc được xét nghiệm là không nhiễm virus dại).
Cách xử trí đúng cách với vết thương do chó, mèo... gây ra, cụ thể như sau:
- Rửa ngay vết thương với xà phòng và dưới vòi nước chảy liên tục trong 10-15 phút. Nếu không có xà phòng, có thể rửa bằng nước sạch dưới vòi nước chảy liên tục 15 phút. Đây là phương pháp sơ cứu hiệu quả nhất để chống lại bệnh dại.
- Vết thương sau khi rửa bằng nước cần được rửa kỹ với cồn 70% hoặc cồn i-ốt, nếu có.
- Đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế để điều trị càng sớm càng tốt.
Người bị chó mèo cắn, cào, tuyệt đối không được:
- Đi lấy nọc, đắp thuốc nam, hoặc đắp lá cây, bã cà phê, ớt bột, nước ép , nhựa cây… lên vết thương.
- Rạch hoặc làm dập nát thêm vết thương. Không nên khâu kín vết thương. Trường hợp bắt buộc phải khâu thì nên trì hoãn hoặc chỉ nên khâu ngắt quãng/bỏ mũi.
Trước đó, cuối tháng 9, Bộ Y tế đã cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch bệnh dại trên cả nước. Năm 2022, dịch bệnh xuất hiện và tăng cao đột biến ở những tỉnh vốn không phải là khu vực trọng điểm về dại. Cụ thể, Bến Tre có 12 ca tử vong do dại (tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2021), Kiên Giang có 5 ca (cùng kỳ năm 2021 ghi nhận 1 ca), Gia Lai có 4 ca (cùng kỳ năm 2021 không có ca tử vong)…
Một trong những nguyên nhân khiến bệnh dại có chiều hướng tăng là do nhận thức của người dân về căn bệnh còn hạn chế. Ngoài ra, công tác quản lý đàn chó còn lỏng lẻo, tỷ lệ tiêm vắc xin dại trên chó thấp…
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có trên 10 triệu người bị súc vật nhiễm dại hoặc nghi bị dại cắn, phải được điều trị dự phòng bằng vắc xin; khoảng 59.000 người tử vong vì bệnh này. Các trường hợp tử vong chủ yếu được báo cáo ở các nước thuộc vùng nhiệt đới.
