Ở dọc các vùng biển nước ta, ngoài tôm cá quen thuộc còn có một loài hải sản mang tên khá lạ tai, đó là con vẹm xanh. Đây là loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ có thịt săn chắc, vị ngọt tự nhiên và giàu dinh dưỡng. Ngày nay, vẹm xanh không chỉ là món ăn dân dã của ngư dân miền biển mà còn trở thành đặc sản được nhiều thực khách ưa chuộng trong các nhà hàng hải sản.
Vẹm xanh thường sinh sống thành từng chùm, bám chắc vào các ghềnh đá, trụ gạch hoặc xác tàu đắm ở độ sâu 5 – 10 mét. Thoạt nhìn, chúng có hình dáng gần giống con nghêu nhưng dài và thon hơn. Đúng như tên gọi, lớp vỏ bên ngoài của chúng mang màu xanh dương hoặc xanh lá, khi trưởng thành ngả sang đen ánh nâu, trong khi mặt trong lại óng ánh trắng bạc. Mùa sinh sản của vẹm xanh thường rơi vào khoảng tháng 9 đến tháng 11 hàng năm, khi chúng kết thành từng chùm dày đặc trên các thân tàu cũ dưới đáy biển.
Trước kia, vẹm xanh ít được chú ý vì khai thác vất vả và không phổ biến trong bữa ăn. Nhưng vài năm trở lại đây, nhờ nhu cầu ẩm thực tăng cao, loài hải sản này đã trở thành nguồn sinh kế mới cho nhiều ngư dân. Vào mùa, các thợ lặn thường mang theo máy dưỡng khí, kính lặn và áo giữ nhiệt để xuống biển nhiều giờ, tách từng chùm vẹm xanh ra khỏi đá và tàu đắm. Một chuyến đi biển của nhóm 2 – 3 người có thể thu được 30 – 50 kg vẹm.
Ngoài ra, khi thủy triều rút, người dân ven biển cũng tranh thủ thời điểm lộ ra các ghềnh đá để thu hoạch vẹm xanh. Tuy nhiên, thời gian chỉ kéo dài chừng 1 – 2 giờ đồng hồ trước khi nước dâng trở lại, nên lượng vẹm bắt được thường không nhiều.
Vẹm xanh có thể chế biến thành nhiều món ngon hấp dẫn: nướng phô mai béo ngậy, hấp sả thanh mát, xào sả ớt cay nồng hay nấu cùng miến, cháo. Để chế biến ngon, vẹm khi mua về cần được ngâm với nước muối loãng rồi chà sạch lớp vỏ ngoài. Nếu ngâm thêm với vài lát ớt trong 5 – 10 phút, vẹm sẽ nhả hết cát, thịt trở nên ngọt và sạch hơn.
Vẹm xanh chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng đối với cơ thể, bao gồm: Vitamin A, vitamin B, Folate, vitamin B12, phốt pho, kẽm, sắt, kali, mangan, axit béo omega-3, protein...
Tác dụng của con vẹm xanh đối với sức khỏe
Bảo vệ tim mạch
Vẹm xanh là nguồn cung cấp axit béo Omega-3, DHA và EPA dồi dào – những chất béo lành mạnh có khả năng điều hòa nhịp tim, giảm mỡ máu và ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Nhờ đó, việc ăn vẹm thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như nhồi máu cơ tim hay đột quỵ.
Giảm viêm và đau khớp
Các nghiên cứu cho thấy người dân vùng ven biển New Zealand – nơi tiêu thụ nhiều vẹm xanh – có tỷ lệ viêm khớp thấp hơn hẳn. Trong vẹm chứa hợp chất chống viêm tự nhiên, giúp giảm sưng đau, cứng khớp và cải thiện tình trạng viêm xương khớp, viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, sắt, betaine và glycosaminoglycans trong vẹm cũng hỗ trợ làm dịu cơ bắp, giúp người bệnh vận động dễ dàng hơn.
Làm chắc xương và răng
Hàm lượng canxi cao trong vẹm xanh giúp củng cố độ chắc khỏe của răng và xương. Các khoáng chất thiết yếu trong loài hải sản này còn hỗ trợ nướu và mô quanh răng, ngăn ngừa tình trạng răng yếu, lung lay.
Tăng cường miễn dịch
Vẹm xanh chứa nhiều dưỡng chất giúp kích thích cơ thể sản sinh kháng thể, tăng khả năng chống lại các bệnh cúm, dị ứng và nhiễm trùng. Ăn vẹm thường xuyên còn hỗ trợ quá trình phục hồi vết thương nhanh hơn.
Thúc đẩy hệ thần kinh khỏe mạnh
Các hợp chất trong vẹm xanh có tác động tích cực đến mô thần kinh, cơ quan và tế bào não, từ đó giúp tăng cường trí nhớ, khả năng tập trung và chức năng nhận thức.
Cải thiện khả năng sinh sản
Vẹm xanh được coi là thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản cả nam lẫn nữ. Chúng giúp tăng chất lượng tinh dịch ở nam giới và cải thiện độ nhớt của chất nhầy cổ tử cung ở nữ giới, góp phần nâng cao khả năng thụ thai.
Phòng chống thiếu máu
Với hàm lượng sắt dồi dào, vẹm xanh đặc biệt hữu ích cho những người trung niên, cao tuổi hoặc phụ nữ dễ thiếu máu. Sắt trong vẹm hỗ trợ quá trình hình thành hồng cầu và vận chuyển oxy, giúp cơ thể duy trì năng lượng và sức bền.
Duy trì chức năng tế bào khỏe mạnh
Mỗi chén vẹm chín chứa gần 18g protein – tương đương 30% nhu cầu protein hằng ngày. Protein này đóng vai trò xây dựng và duy trì cấu trúc tế bào, đồng thời giúp cơ thể hoạt động dẻo dai, khỏe mạnh.
Cải thiện tâm trạng và sự tập trung
Một khẩu phần vẹm xanh cung cấp lượng vitamin B12 gấp nhiều lần nhu cầu hằng ngày. Vitamin B12 giúp ngăn ngừa suy giảm nhận thức, cải thiện trí nhớ và hỗ trợ giữ tinh thần lạc quan, tỉnh táo.
Hỗ trợ giảm cân
So với thịt đỏ, vẹm xanh chứa lượng protein tương đương nhưng ít chất béo và calo hơn. Vì vậy, bổ sung vẹm vào chế độ ăn vừa giúp thỏa mãn vị giác vừa hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả.
