Mới đây, Công ty TNHH MTV Khai thác Công trình thuỷ lợi Đắk Nông đã phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu thi công xây dựng thuộc dự án CTTL Đắk Diêr. Theo đó, Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu đã trúng thầu với vai trò là nhà thầu duy nhất tham gia. Điều này, cùng với tỷ lệ tiết kiệm ngân sách rất thấp, đã làm dấy lên câu hỏi về tính cạnh tranh và hiệu quả thực chất của các gói thầu được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi.
Cuộc đua của một "vận động viên"
Ngày 25/8/2025, ông Trần Văn Chạy, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác CTTL Đắk Nông, đã ký Quyết định số 404/QĐ-KTTL về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu Thi công xây dựng công trình thuộc dự án CTTL Đắk Diêr, xã Cư Knia, huyện Cư Jút cũ (Hạng mục: Đập đất; kênh tưới).
Theo đó, đơn vị trúng thầu là Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu (Mã số thuế: 6001457015). Giá gói thầu được duyệt là 1.573.454.000 đồng, trong khi giá trúng thầu của công ty là 1.567.524.000 đồng. Như vậy, tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách nhà nước chỉ đạt 5.930.000 đồng, tương đương khoảng 0,37%.
Đáng chú ý, gói thầu này được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi qua mạng, đăng tải thông báo mời thầu (E-TBMT) số IB2500332613 vào ngày 02/8/2025. Tuy nhiên, theo biên bản mở thầu ngày 11/8/2025, chỉ có duy nhất Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu nộp hồ sơ dự thầu.
Báo cáo đánh giá E-HSDT số 04/BC-TCG ngày 19/8/2025 của Tổ chuyên gia cho thấy, nhà thầu duy nhất này đã vượt qua tất cả các vòng đánh giá. Cụ thể, hồ sơ của Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu được đánh giá là "Đạt" về tính hợp lệ, "Đạt" về năng lực và kinh nghiệm, và "Đạt" về kỹ thuật.
Một chi tiết nhỏ trong quá trình đánh giá là Tổ chuyên gia đã yêu cầu nhà thầu làm rõ về "Yêu cầu về nguồn lực tài chính" do cam kết tín dụng ghi sai số thông báo mời thầu. Phía nhà thầu sau đó đã có văn bản phúc đáp và bổ sung bản sửa đổi cam kết từ ngân hàng, hoàn tất các yêu cầu của bên mời thầu.
Với việc là nhà thầu duy nhất tham dự và đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu đã được đề nghị trúng thầu và sau đó được phê duyệt. Điều này đặt ra một câu hỏi: Tại sao một gói thầu đấu thầu rộng rãi, hình thức được xem là cạnh tranh nhất, lại chỉ thu hút được một nhà thầu tham gia, dẫn đến hiệu quả kinh tế và mức độ tiết kiệm cho ngân sách gần như không đáng kể?
"Soi" năng lực nhà thầu và lịch sử trúng thầu ấn tượng
Theo dữ liệu công khai, Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu có lịch sử tham gia đấu thầu khá dày dặn. Một doanh nghiệp có tên hoàn toàn trùng khớp là Công ty CP Tư vấn đầu tư và Xây dựng Trung Hiếu, nhưng có mã số thuế khác (2901447622) và địa chỉ tại huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, cho thấy một "hồ sơ năng lực" đáng nể trên thị trường đấu thầu.
Tính đến cuối tháng 8 năm 2025, doanh nghiệp này đã tham gia 19 gói thầu và trúng tới 17 gói, chưa trượt gói nào và 2 gói chưa có kết quả. Tổng giá trị các gói đã trúng (bao gồm cả vai trò độc lập và liên danh) lên tới hơn 17,8 tỷ đồng.
Đáng chú ý, tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán của công ty này là 99,55%. Điều này có nghĩa là mức tiết kiệm trung bình ở các gói thầu mà công ty này trúng là rất thấp, tương tự như gói thầu vừa trúng tại Công ty TNHH MTV Khai thác CTTL Đắk Nông.
Phân tích sâu hơn về hoạt động trong năm 2025, công ty này cho thấy một tần suất trúng thầu đáng kinh ngạc, đặc biệt là tại các chủ đầu tư ở Nghệ An. Chỉ trong ngày 30/06/2025, công ty đã trúng liên tiếp 3 gói thầu xây lắp do Trường Tiểu học Quang Phong và Trường Tiểu học Tây Hiếu mời thầu, đều theo hình thức chỉ định thầu rút gọn. Trước đó, vào ngày 31/03/2025, công ty cũng trúng 2 gói thầu xây lắp khác do Ủy ban nhân dân phường Quang Phong làm chủ đầu tư.
Mô hình hoạt động này cho thấy công ty dường như là một nhà thầu "quen mặt" và có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với một số bên mời thầu nhất định, khi đã trúng 4/4 gói thầu tham gia tại Trường Tiểu Học Tây Hiếu và 2/2 gói tại Ủy ban nhân dân phường Quang Phong. Gói thầu tại Đắk Nông là một trong số ít những gói thầu mà nhà thầu này "vươn ra" ngoài địa bàn quen thuộc của mình là Nghệ An.
Góc nhìn chuyên gia: Cần đảm bảo tinh thần của Luật Đấu thầu
Trao đổi với phóng viên, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết: “Xét về mặt quy trình, việc bên mời thầu tiến hành các bước tiếp theo khi chỉ có một nhà thầu tham gia là không trái với quy định của Luật Đấu thầu 2023. Tuy nhiên, mục tiêu tối thượng của luật là tạo ra sự cạnh tranh để tối ưu hóa hiệu quả kinh tế. Tình huống chỉ có một nhà thầu tham gia, dù hợp lệ, cũng là một chỉ dấu cho thấy mục tiêu cạnh tranh có thể chưa đạt được. Chủ đầu tư cần rà soát lại hồ sơ mời thầu để đảm bảo các tiêu chí đưa ra không mang tính định hướng, vô tình hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác”.
Đồng quan điểm, chuyên gia đấu thầu Vũ Bảo Thông nhận định: “Tỷ lệ tiết kiệm 0,37% trong một gói thầu xây lắp đấu thầu rộng rãi gần như chỉ mang tính hình thức. Điều này phản ánh trực tiếp sự thiếu vắng cạnh tranh. Khi chỉ có ‘một mình một ngựa’, nhà thầu không phải chịu áp lực giảm giá để thắng thầu. Hiện tượng này không hiếm và thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân như thông tin mời thầu chưa được phổ biến rộng rãi, hoặc các rào cản kỹ thuật trong hồ sơ mời thầu. Để thực sự nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, cần có sự giám sát chặt chẽ hơn từ các cơ quan quản lý để đảm bảo tinh thần cạnh tranh của luật được thực thi trên thực tế”.
Luật Đấu thầu 2023 được ban hành với mục tiêu cốt lõi là tăng cường tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Việc một gói thầu "đấu thầu rộng rãi" chỉ có một nhà thầu tham gia, về mặt quy trình, có thể không sai, nhưng rõ ràng đã đi ngược lại tinh thần cốt lõi của luật.
Để thị trường đấu thầu thực sự cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả, việc đảm bảo hình thức "đấu thầu rộng rãi" phải thực sự "rộng rãi" trong thực tế là yếu tố tiên quyết. Các cơ quan quản lý nhà nước cần tăng cường công tác giám sát, kiểm tra để các gói thầu sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất, tránh tình trạng "một mình một ngựa" về đích với giá thầu sát nút, nguy cơ gây lãng phí nguồn lực của xã hội.
