Hướng con theo nghề của cha mẹ từ lâu là quan điểm phổ biến trong nhiều gia đình Việt Nam. Song, điều này có thực sự tốt cho tương lai của trẻ hay vô tình trở thành áp lực khiến con đánh mất đam mê và khả năng phát triển đúng với năng lực?

Nhiều bậc phụ huynh mong muốn con mình theo nghề gia đình, nối tiếp truyền thống hoặc tận dụng các nguồn lực sẵn có. Tuy nhiên, giữa thời đại nhiều lựa chọn nghề nghiệp và đề cao cá tính, liệu việc hướng con theo nghề của cha mẹ có còn là lựa chọn phù hợp?

Trong nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình có truyền thống làm nghề bác sĩ, luật sư, kinh doanh hay nghệ thuật, việc định hướng cho con cái theo nghề của cha mẹ gần như là điều tất yếu. Không ít người lớn cho rằng, khi con đi theo con đường cũ, sẽ vừa tiết kiệm thời gian xây dựng, vừa tận dụng được những nền tảng sẵn có, lại giúp giữ gìn danh tiếng gia đình. Nhưng liệu điều này có thực sự đúng và phù hợp với mọi đứa trẻ?

Ưu điểm: Tận dụng lợi thế sẵn có

Việc hướng con theo nghề của cha mẹ thường được xem là một con đường bằng phẳng hơn. Bố mẹ có kinh nghiệm, có mối quan hệ, hiểu rõ đặc thù nghề nghiệp, nên có thể đồng hành cùng con từ những bước đầu. Ví dụ, một bác sĩ có thể truyền dạy lại kinh nghiệm và định hướng chuyên môn từ rất sớm cho con. Một doanh nhân có thể cho con tham gia công việc quản lý, giúp con tiếp cận thực tế từ khi còn nhỏ.

Ngoài ra, trong một số lĩnh vực đặc thù như nghệ thuật, nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ... việc nối nghiệp giúp duy trì giá trị truyền thống của gia đình, là niềm tự hào chung.

Nhược điểm: Con có thật sự đam mê?

Điều quan trọng nhất trong việc chọn nghề là sự phù hợp giữa năng lực, sở thích và tính cách. Không phải đứa trẻ nào cũng có năng khiếu hoặc tình yêu với nghề của cha mẹ. Việc định hướng quá sớm hoặc ép buộc con theo nghề bố mẹ có thể khiến trẻ sống trong áp lực, mất phương hướng, thậm chí phát triển lệch lạc hoặc chán nản.

Một người cha làm kiến trúc sư không thể kỳ vọng con cũng yêu bản vẽ, nếu con đam mê âm nhạc. Một người mẹ làm giáo viên không thể bắt con yêu việc giảng dạy nếu con yêu thích công nghệ hay thể thao.

Nhiều bạn trẻ đã chia sẻ cảm giác “sống giùm ước mơ của cha mẹ”, sống mệt mỏi vì những kỳ vọng mà bản thân không chọn.

Làm sao để đồng hành đúng cách?

Thay vì hướng con theo một nghề định sẵn, cha mẹ nên đồng hành cùng con trong hành trình khám phá bản thân. Điều đó có thể bắt đầu từ việc quan sát con thích gì, giỏi gì, lắng nghe con muốn gì, và tạo điều kiện cho con trải nghiệm nhiều lĩnh vực. Khi con thật sự yêu thích một nghề, cha mẹ có thể dùng kinh nghiệm sống để định hướng kỹ năng, hỗ trợ về tâm lý, chứ không áp đặt lựa chọn.

Nếu con có đam mê với nghề của gia đình, đó là điều đáng mừng. Nhưng nếu không, hãy tôn trọng lựa chọn của con, vì cuối cùng, hạnh phúc không đến từ việc “nối nghiệp”, mà từ việc được sống đúng với khả năng và mong muốn của mình.

Việc hướng con theo nghề của cha mẹ không xấu, nhưng điều quan trọng là con có mong muốn và phù hợp với nghề đó hay không. Trong một xã hội đề cao sự sáng tạo và cá tính, mỗi đứa trẻ xứng đáng được tự do khám phá con đường riêng. Vai trò của cha mẹ không phải là vẽ sẵn đường đi, mà là đồng hành, định hướng và tạo điều kiện cho con sống đúng với chính mình.