Giới lãnh đạo châu Âu gặp mặt trong cuộc họp về xung đột ở Ukraine năm 2025. Ảnh: EPA
Ngày 18/8, bảy nhà lãnh đạo châu Âu đã gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng. Theo tiến sĩ Adriano Tedde, giảng viên về Chiến lược và Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Deakin (Úc), câu hỏi đặt ra là: Vì sao trong hơn 3 năm xung đột, họ chưa từng làm điều mà ông Trump đã thực hiện ở Alaska hôm 15/8 – gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin để tìm giải pháp chấm dứt chiến sự?
Cũng theo tiến sĩ Tedde, nhiều ý kiến cho rằng các lãnh đạo châu Âu bị kẹt giữa 3 sức ép lớn: Chính sách từ phía Mỹ, một NATO đang thay đổi vì xung đột, và một nước Nga láng giềng khổng lồ.
Trong bối cảnh thiếu một tiếng nói chính trị và quân sự đủ mạnh, Liên minh châu Âu (EU) và các nước thành viên đã phải đối diện một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhưng các lựa chọn chiến lược của khối này đưa ra lại gây nhiều hệ lụy, tiến sĩ Tedde nhận định.
Thứ nhất, quyết định áp đặt 18 gói trừng phạt kinh tế nhằm cô lập Nga không đem lại kết quả mong muốn. Nga vẫn duy trì sức mạnh trên chiến trường và kinh tế, trong khi châu Âu mất một đối tác then chốt và ngày càng phụ thuộc vào nguồn khí đốt đắt đỏ từ Mỹ.
Thứ hai, sự hỗ trợ cho Ukraine, gồm 100 tỷ euro viện trợ tài chính và 60 tỷ euro hỗ trợ quân sự, cũng chưa đạt được mục tiêu chiến thắng toàn diện mà châu Âu và Kiev đề ra. Trái lại, khi Ukraine tiếp tục gặp khó khăn trên chiến trường, châu Âu lại bị cuốn sâu vào vòng tái vũ trang, làm gia tăng chi tiêu quốc phòng và căng thẳng toàn cầu.
Thứ ba, con đường ngoại giao nhiều lần bị bỏ qua kể từ sau khi các cuộc đàm phán Nga - Ukraine ở Istanbul năm 2022 bị đình trệ. Thay vào đó, một số quan điểm nhấn mạnh nguy cơ Nga mở rộng xung đột khắp châu Âu, tạo tâm lý lo ngại và thúc đẩy tái vũ trang, đặc biệt là tại Đức - nền kinh tế lớn nhất châu Âu hiện đang suy thoái.
Theo tiến sĩ Tedde, các lựa chọn chiến lược của châu Âu trong xung đột Ukraine dẫn đến hệ quả là: Một cuộc xung đột khu vực đã biến thành nguy cơ an ninh toàn cầu. Ukraine kiệt quệ, còn châu Âu từ bỏ con đường hợp tác và đối thoại từng mang lại nhiều thập kỷ thịnh vượng. Tính tự chủ địa chính trị của châu Âu suy giảm rõ rệt, thay vào đó là sự phụ thuộc ngày càng lớn vào Mỹ.
Tiến sĩ Tedde cho rằng đã đến lúc châu Âu cần cân nhắc lại, giảm bớt chuẩn bị cho đối đầu quân sự và đưa chính trị, đối thoại trở lại vị trí trung tâm.
