Tây Nguyên không chỉ nổi tiếng với cà phê, hồ tiêu hay những rẫy bắp xanh mướt, mà còn ẩn chứa cả kho tàng rau rừng phong phú. Trong đó, lá bép được xem là loại rau dân dã đặc trưng, gắn bó lâu đời với bữa cơm của đồng bào các dân tộc, để rồi trở thành món đặc sản níu chân du khách phương xa.
Lá bép vốn là rau rừng ở Tây Nguyên, nay được biết đến rộng rãi
Cây lá bép có tên khoa học là Gnetum gnemon L., được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như lá nhíp, rau bét, rau lá bướm, rau danh, rau gắm… Loại cây này phân bố rộng ở Bắc Ấn Độ, Myanmar, Indonesia và Việt Nam. Ở nước ta, lá bép thường mọc hoang trong rừng ở các tỉnh thành như Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông...
Đây là cây thân gỗ mảnh, cao từ 5 – 20m, có nhiều nhánh. Lá non thường có màu đỏ gạch, sau chuyển vàng nhạt rồi xanh đậm khi già. Người đồng bào vào rừng hái lá bép quanh năm, nhưng ngon nhất là sau vài trận mưa đầu mùa, khi đọt non bung nở, mềm mát và cho vị ngọt đặc trưng.
Người dân Tây Nguyên coi lá bép vừa là rau, vừa là thuốc. Bà con thường hái lá non về nấu canh, xào cùng tôm tép, lòng gà hay thịt bò. Thời nghèo khó, lá bép từng là món ăn cứu đói, chỉ cần nấu với muối và nước đã có một nồi canh ngọt lịm, vì thế nó còn được gọi bằng những cái tên dân dã như “lá thịt gà” hay “lá bột ngọt”.
Từ lá bép có thể làm thành nhiều món ăn, vị ngọt như mì chính
Ngày nay, từ món ăn dân dã, lá bép đã trở thành đặc sản được săn lùng, xuất hiện trong thực đơn nhà hàng, quán ăn với các món nổi tiếng như canh cua lá bép, lá bép xào thịt bò, hay đơn giản là ăn kèm lẩu. Du khách một lần thưởng thức thường bị cuốn hút bởi hương vị mộc mạc mà khó quên.
Trên chợ mạng hay các sàn thương mại điện tử, loại rau này cũng được rao bán với giá dao động từ 90.000 đồng/kg, chứng tỏ sức hút ngày càng lớn của loại rau dân dã núi rừng.
Theo các nghiên cứu dinh dưỡng, lá bép chứa nhiều protein, khoáng chất, vitamin A và C, cùng hàm lượng đường tự nhiên giúp nấu canh ngọt thanh, dễ hấp thu năng lượng. Đây cũng là lý do loại rau này không chỉ có giá trị ẩm thực mà còn tốt cho sức khỏe.
Chị Hoan (ở Gia Lai) cho biết lá rau nhíp mọc quanh năm, nhưng sau khoảng 5 - 6 trận mưa đầu mùa là thời điểm lá nhíp ngon nhất. Khi này, đọt mầm bung nở, tươi mát nhất, người dân tranh thủ vào rừng hái, đây cũng là lúc lá rau nhíp cho vị ngọt hơn tất cả mọi thời điểm.
Đến mùa, người dân vào rừng hái lá bép về bán kiếm thêm thu nhập
“Rau bép có thể nấu thành nhiều món dân dã như canh, xào cùng lòng gà hay tôm tép, món nào cũng mang một hương vị rất riêng. Ngày trước, trong lúc khó khăn, nó từng là cứu cánh cho bữa cơm của nhiều gia đình. Bà con vào rừng hái lá về, chỉ cần nồi cơm trắng và chút muối, vậy là đã có canh rau bép ngọt lành thay cho thịt cá.
Vào mùa, bà còn vào rừng hái lá bép về bán cho nhà hàng, thương lái. Một số gia đình còn mang về trồng ở hàng rào, vườn nhà để tiên thu hoạch", chị Hoan nhớ lại.
