Ở miền Tây Nam Bộ, thiên nhiên ưu đãi không chỉ cho tôm cá, trái ngọt mà còn cả những loại rau dại độc đáo, mang hương vị riêng biệt mà ít nơi nào có được. Trong số đó, lá đọt mọt là một cái tên vừa lạ tai, vừa gợi tò mò với nhiều người. Từng là loài cây mọc hoang nơi rừng ngập mặn hay rạch nước lợ, ngày nay đọt mọt không chỉ có mặt trong bữa ăn của người miệt vườn mà còn trở thành đặc sản được săn lùng tại các đô thị.
Đọt mọt vốn mọc dại, được người dân hái lá non và ngọn non để sử dụng trong nhiều món ăn đặc sản
Theo tìm hiểu, đọt mọt còn gọi là cây lá lụa, cây mót, có tên Khoa Học là Cynometra ramiflora Linn. Loại cây này có nguồn gốc từ châu Á, phân bố từ Ấn Ðộ qua Ðông Nam Á (Việt Nam, Thái Lan, Philippines, Malaysia) đến các đảo Thái Bình Dương. Ở Việt Nam, cây đọt mọt thường gặp trong các rừng ngập mặn, rạch nước lợ.
Sở dĩ chúng còn có tên lá lụa bởi lá của loại cây này dài từ 10-15 cm, thường rủ xuống, một mặt nhẵn như tờ vải lụa bóng bẩy. Cây ra hoa, cho quả quả hàng năm, có màu vàng đẹp mắt. Đọt mọt thuộc giống cây cổ thụ, sống lâu năm và có thể cao từ 5-10m. Lá non của cây có màu tím biếc đẹp mắt, dài từ 3-5 cm, gốc thuôn, đầu tù.
Lá đọt mọt có vị chua thanh, chát nơi đầu lưỡi
Lá đọt mọt có hình dáng mảnh mai, mỏng như lụa và mềm như nhung. Màu lá phơn phớt vàng, thoạt nhìn như những tấm tơ tằm phơi nắng. Khi ăn, lá có vị chua nhẹ, chát nhẹ. Không chỉ luộc hay xào, lá đọt mọt còn là loại rau sống "ruột" trong món bánh tráng Trảng Bàng, bánh xèo hay cuốn cá kho hay nhúng lẩu...
Ở Tây Ninh, người dân thường trồng cây đọt mọt ven hàng rào vừa để làm cảnh, vừa tận dụng lá non làm rau ăn. Với người dân An Giang hay các tỉnh lân cận, đọt mọt thường được ăn kèm với cá cơm, cá bống, cá lòng tong kho tiêu. Một nồi cá kho tộ đậm đà, nóng hổi, thêm đĩa lá đọt mọt non tươi xanh bên cạnh là đã đủ khiến bữa cơm giản dị trở nên ngon không tưởng, dễ dàng “đánh bay” vài bát cơm trắng.
Loại lá này có thể thu hoạch quanh năm
Người ta thường chọn những lá đọt mọt còn non để làm rau sống dùng trong bữa ăn. Rau này có thể dùng để cuốn với bánh tráng, ăn cùng lẩu mắm, bánh xèo hay chấm với cá kho đều hợp vị. Dù được ăn cùng nhiều loại rau khác, nhưng lá đọt mọt luôn nổi bật bởi dư vị lạ lẫm và khó quên, để lại cảm giác thanh mát và đậm chất quê hương nơi đầu lưỡi.
Với nhiều người sành ăn, bánh xèo mà thiếu đi lá đọt mọt thì chẳng khác nào thiếu đi "linh hồn" của món bởi cái vị chua nhẹ, chát thanh đặc trưng của loại lá này khiến bánh xèo trở nên hài hòa, tròn vị hơn hẳn.
Giờ đây, khi xu hướng ẩm thực quay về với các món lành mạnh, sạch tự nhiên, lá đọt mọt càng được ưa chuộng hơn bao giờ hết. Từ loài cây dại ít người để ý, lá đọt mọt được buộc thành bó, bày bán trong chợ dân sinh lẫn chợ mạng với giá từ 50.000 – 90.000 đồng/kg. Dù đi kèm với nhiều loại rau sống khác nhau, nhưng đọt mọt luôn để lại dấu ấn khó quên với vị chua chát lắng lại nơi đầu lưỡi.