Rất nhiều người đọc Tam quốc diễn nghĩa cho rằng, Tả Từ chỉ là nhân vật hư cấu do La Quán Trung tưởng tượng ra để báo hiệu cho cái chết của Tào Tháo. Thế nhưng không, đích thực là trong sử sách, có rất nhiều ghi chép về vị đạo sĩ này. Những tác phẩm nổi tiếng như Hậu hán thư. Tả Từ truyện, Sưu thần ký, Phương dư thắng lãm, Thiên hạ danh thắng chí, Giang nam thông chí hay Lư giang huyền chí cũng đều có ghi lại.
Thậm chí còn có nhiều ý kiến cho rằng Tả Từ đã sống từ trước cả khi nhà Hán sụp đổ và mãi 300 năm sau mới mất.
Theo sử liệu, Tả Từ là một đạo sĩ Lão giáo, tự là Nguyên Phóng, đạo hiệu là Ô Giác tiên sinh, người quận Lư Giang, nay là Tiềm Sơn, tỉnh An Huy.
Tả Từ tu trên đỉnh núi Thiên Trụ, luyện tập nội đan thuật và nuôi dưỡng tinh khí bằng khí công và tập luyện Phòng trung thuật, một phương pháp luyện khí công tình dục của Đạo giáo. Nhiều người nói rằng ông có thể sống trong nhiều thời kỳ mà không cần ăn. Tả Từ cũng học Tứ thư Ngũ kinh và Chiêm tinh học.
Khoảng trước năm 200, lãnh chúa Đông Ngô là Tôn Sách, một người chủ trương Khổng giáo, muốn giết Tả Từ và truy sát ông bằng ngựa. Tả Từ chỉ đi bộ, vẫn trốn thoát được bằng cách đi chậm thong thả.
Sau đó, Tả Từ đến thăm Tào Tháo, người trả trợ cấp cho ông để trình diễn phép thuật. Tào Tháo thể hiện sự quan tâm đến các phương pháp trường sinh bất tử bằng cách luyện theo, nhưng con trai Tào Thực cho rằng tiền trợ cấp chỉ nhằm mục đích cầm chân vị đạo sĩ này và kiểm soát phép thuật hoang dã của ông. Tả Từ trình diễn nhiều chiêu thức phép kì lạ trước điện Tào Tháo, chẳng hạn như bắt một con cá lạ từ một chảo đồng trống rỗng, và biến đến một nơi khá xa để mua gừng. Tả Từ từng mời toàn điện Tào Tháo dùng thức ăn và rượu, nhưng Tào Tháo sớm phát hiện ra rằng Tả Từ đã gom hết tất cả cửa hàng rượu trong khu vực bằng phép thuật cho mục đích này.
Tào Tháo cố gắng tìm cách hành hình Tả Từ, nhưng ông đã tẩu thoát bằng cách đi xuyên tường thành. Khi ai đó bẩm báo rằng Tả Từ đã lộ mặt ở khu chợ, tất cả mọi người trong khu chợ đều biến thành Tả Từ. Một bẩm báo khác cho biết Tả Từ đang ở trên đỉnh núi, do đó, Tào Tháo và quân lính đuổi theo, và nhận ra Tả Từ đang ẩn thân giữa một đàn cừu. Biết rằng không thể tìm thấy Tả Từ, Tào Tháo nói với bầy cừu rằng chỉ đang cố gắng để kiểm tra kỹ năng của Tả Từ, và không có ý định giết ông. Lúc đó, một con dê đứng bằng hai chi sau và nói. Tào Tháo và quân lính đổ xô tới con dê, và nhìn thấy rằng những con cừu còn lại trong đàn đều hóa thành những con dê đứng bằng hai chân và biết nói giống người. Từ đó, quân lính Tào Tháo không bao giờ tìm thấy Tả Từ nữa.
Tả Từ sau đó xuất thế và ẩn mình tu luyện trên những đỉnh núi.
Là sản phẩm hư cấu của La Quán Trung?
Xuất hiện trong Tam quốc diễn nghĩa hồi 68 và 69, Tả Từ đã nhanh chóng để lại ấn tượng mạnh cho độc giả. Ông được mô tả như một đạo sư Đạo giáo có sức mạnh pháp thuật vô biên, với nhiệm vụ lôi kéo Tào Tháo theo con đường này. Tương truyền, vào thời trẻ, Tả Từ từng tu luyện trên đỉnh Nga Mi, vô tình tìm thấy được Độn Giáp Thiên Thư - thứ đã giúp ông "tung mây cưỡi gió, chèo thuyền trên trời, băng qua những ngọn núi và xuyên qua những lớp đá, làm ánh sáng lơ lửng như hơi, ngao du bốn bể, tàng hình theo ý muốn hoặc biến hóa đổi dạng, ném gươm quăng dao lấy đầu người dễ như bỡn".
Tả Từ hứa sẽ tặng Tào Tháo toàn bộ bí kíp thần thông nếu ông ta gia nhập Đạo gia nhưng Tào Tháo lại đáp: "Ta cũng muốn từ quan về nhà, nhưng ngặt nỗi vì triều đình chưa có ai thay ta được". Khi Tả Từ đang cân nhắc sẽ chuyển đối tượng sang Lưu Bị, ông lại bị Tào Tháo buộc tội là quân do thám được phái đến. Mặc dù bị bắt, Tả Từ vẫn ngồi cười lớn, quân lính ra sức đánh đập nhưng vị đạo sư chỉ thiếp đi và đang ngáy khò khò, không biết đau đớn là gì. Tào Tháo giận lắm, cho quân lính giam ông vào cũi sắt, không cho ăn uống gì và bỏ mặc đó mấy ngày. Thế nhưng Tả Từ sắc mặt vẫn hồng hào, căng tràn sức khỏe.
Có lần Tả Từ từng mời Tào Tháo chén rượu bất tử nhưng Tào Tháo bảo Tả Từ phải uống trước. Tả Từ dùng cây trâm trên mũ chia cốc rượu ra làm hai, mình uống một nửa, vẫn nhường lại cho Tào Tháo một nửa. Tào Tháo không uống mà còn hất đi. Cái chén bỗng hóa thành chim cưu trắng lượn lờ quanh cung điện rồi biến mất. Quá sợ hãi trước các phép thần thông của Tả Từ, Tào Tháo bèn ra lệnh trừ khử tránh hậu họa, sai Hứa Chử dẫn ba trăm quân đuổi giết.
Ra đến cửa thành, trông thấy Tả Từ đi guốc đang lững thững ngay trước mặt, Hứa Chử thúc ngựa đuổi gấp, nhưng không tài nào theo kịp. Khi đuổi mãi đến một gò núi, có một đứa trẻ đang chăn một đàn cừu đi ăn. Tả Từ chạy vào giữa đàn cừu, Hứa Chử lấy tên bắn theo thì Tả Từ biến mất. Nghĩ rằng Tả Từ đã biến thành cừu, Hứa Chử giết hết cả đàn cừu rồi trở về. Lúc sau, vị đạo sư lại xuất hiện và bảo với đứa trẻ gắn đầu đám cừu vào cổ thì chúng sẽ sống lại.
Tào Tháo sai phác họa lại chân dung, đưa các nơi để truy bắt Tả Từ. Được vài hôm, trong thành ngoài thành, bắt được ba bốn trăm người giống hệt vị đạo sĩ, gây náo động khắp nơi. Tào Tháo dẫn năm trăm quân vây bọc chung quanh, chém tuốt cả bấy nhiêu người. Bất ngờ là, người nào bị chém chết, trong họng cũng có một vệt khí xanh, bay vụt lên trời. Chúng tụ lại một chỗ, biến thành Tả Từ chân chính. Tả Từ ngẩng mặt lên trên không, vẫy một con hạc trắng xuống, rồi vỗ tay cười ầm lên nói rằng: "Chuột đất theo hổ vàng, gian hùng sắp chết đến nơi!".
Tào Tháo sai lấy cung tên bắn, bỗng nhiên nổi trận cuồng phong, sỏi cát bay mù mịt. Những thân xác bị chém chết nhảy choàng dậy, tay xách đầu, chạy loạn diễn võ đánh Tào Tháo. Các quan văn võ ai nấy cùng hồn bay phách lạc, ngã lăn xuống đất, không ai cứu giúp được ai nữa.
Từng có học giả bình luận về Tả Từ như một vị ảo thuật gia đầu tiên của Trung Quốc khi hết lần này tới lần khác qua mặt được Tào Tháo. Thế nhưng, dù sao thì đối với dân gian Trung Hoa, đây cũng là một nhân vật được xếp vào hàng huyền thoại. Mặc dù không được nhắc đến qua nhiều giai thoại khác nhưng Tả Từ cũng là nhân vật đã góp phần truyền bá văn hóa Đạo giáo cho dân chúng sau này.
