Trong xã hội phong kiến Trung Hoa xưa, địa vị của phụ nữ vốn đã thấp, kỹ nữ lại càng nằm ở tầng đáy. Phần lớn họ sinh ra trong gia cảnh bần hàn, vì miếng cơm manh áo mà bị bán vào thanh lâu từ thuở nhỏ, buộc phải sớm học cách làm vừa lòng khách làng chơi.

Thực tế, kỹ nữ cổ đại được chia thành hai loại: loại "bán thân không bán nghệ" (tức chuyên phục vụ thể xác) và loại "bán nghệ không bán thân" (tức thiên về ca múa, trò chuyện). Tuy nhiên, dù thuộc loại nào, một khi đã làm việc trong thanh lâu thì cũng khó tránh khỏi định kiến xã hội, bị xem là tầng lớp bị coi thường.

Mơ ước lớn nhất của nhiều kỹ nữ khi ấy chính là gặp được người đàn ông thật lòng yêu thương mình để có thể gả đi làm vợ, hoặc ít nhất là làm thiếp. Trong số đó, nổi tiếng nhất là các mỹ nhân thuộc nhóm "Tần Hoài bát yến" thời Minh - Thanh như Cố Hành Ba, sau này làm thiếp của Lễ bộ Thượng thư nhà Thanh là Cống Đỉnh Tư, sống cuộc đời khá an nhàn về sau. Hay Trần Viên Viên, sau khi được chuộc khỏi kỹ viện, đã nên duyên cùng danh tướng Ngô Tam Quế. Thậm chí, vì nàng mà Ngô Tam Quế đã "phẫn nộ vì hồng nhan", mở cổng Sơn Hải Quan dẫn quân Mãn Thanh vào Trung Nguyên.

Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như vậy. Trường hợp đau lòng như hoa khôi Đỗ Thập Nương là ví dụ điển hình. Nàng đem lòng yêu một người đàn ông, sẵn sàng dâng hết tài sản, chuộc lại thân phận để cùng chàng sống trọn đời. Nhưng sau cùng, nàng bị phụ bạc và uất hận nhảy sông tự vẫn.

Nhiều kỹ nữ sau khi tuổi xuân qua đi, nếu không thể xuất giá thì sẽ chọn cách tiếp tục bám trụ trong nghề bằng cách trở thành bà chủ thanh lâu. Với kinh nghiệm và các mối quan hệ sẵn có, họ dẫn dắt lớp kỹ nữ trẻ hơn, kiếm tiền từ hoạt động môi giới và điều hành kỹ viện.

Tuy nhiên, cũng không ít người chán ghét con đường ấy, nhất là khi tuổi già, sắc tàn, sức yếu. Họ tìm về với tôn giáo để cầu sự bình yên trong tâm hồn, chọn cuộc sống ẩn dật nơi cửa Phật hoặc đạo quán. Trần Viên Viên từng được Ngô Tam Quế yêu chiều, nhưng về sau bị lạnh nhạt, nàng xin được xây am trong phủ Tây Bình Vương, sống ẩn dật ăn chay niệm Phật. Còn Bính Ngọc Kinh, cũng là một mỹ nhân thời Minh mạt Thanh sơ, sau khi gả cho một vương gia nhưng sống không hạnh phúc, đã về Tô Châu xuất gia làm đạo sĩ, lấy hiệu là "Ngọc Kinh đạo nhân", tìm kiếm sự thanh thản về tinh thần.

Tóm lại, kỹ nữ cổ đại sau khi rời thanh lâu thường chọn một trong ba con đường: gả làm vợ hoặc thiếp, tiếp tục ở lại làm bà chủ kỹ viện, hoặc tìm đến chốn thiền môn nương nhờ cửa Phật. Trong đó, lựa chọn cuối cùng buông bỏ bụi trần để tìm đến tâm linh là hướng đi khiến nhiều người không khỏi bất ngờ nhưng lại phản ánh khát vọng sâu thẳm về sự cứu rỗi và bình yên sau những năm tháng nổi trôi.