Thời điểm chính xác mà tổ tiên chúng ta bắt đầu biết nấu ăn là một vấn đề từng gây tranh cãi giữa các nhà khảo cổ. Rất khó để chứng minh lò sưởi cổ đại được sử dụng để chuẩn bị thức ăn chứ không chỉ sưởi ấm.
Tuy nhiên, sự ra đời của nghệ thuật ẩm thực đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử loài người. Việc làm cho thức ăn dễ nhai và dễ tiêu hóa hơn, góp phần quan trọng vào sự bành trướng của con người trên khắp thế giới.
Trước đây, các nhà khoa học đã kết luận "bằng chứng chắc chắn" đầu tiên về lần nấu ăn đầu tiên của người Neanderthal và người Homo sapiens sơ khai cách đây 170.000 năm. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã đẩy lùi niên đại này thêm 600.000 năm. Đây là thành quả 16 năm làm việc của nhà khảo cổ học Irit Zohar ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Steinhardt, Đại học Tel Aviv.
Trong khoảng thời gian đó, bà đã lập danh sách hàng nghìn bộ xương cá được tìm thấy ở địa điểm có tên Gesher Benot Ya’aqov ở phía bắc Israel, gần bờ sông Jordan.
Địa điểm gần bờ sông Jordan từng có một hồ nước, nơi có một kho tàng hóa thạch cá cổ đại. Nó đã giúp nhóm nghiên cứu điều tra chính xác thời điểm xuất hiện những "đầu bếp" đầu tiên.
Cô cũng cho biết manh mối đầu tiên đến từ một khu vực “gần như không có xương cá” nhưng có rất nhiều răng. Điều này có thể có liên quan đến việc nấu nướng vì xương cá thường mềm và dễ phân hủy nhưng răng vẫn còn.
Trong cùng khu vực này, một đồng nghiệp của Zohar đã tìm thấy đá lửa bị cháy và các bằng chứng khác cho thấy, nó trước đây đã được sử dụng làm lò sưởi. Hơn nữa, hầu hết những chiếc răng chỉ thuộc về hai loài cá chép đặc biệt lớn, cho thấy chúng được chọn để lấy thịt. Một số con thậm chí dài hơn 2 mét.
Nhưng bằng chứng quyết định đến từ việc nghiên cứu men răng. Họ đã sử dụng một kỹ thuật gọi là nhiễu xạ bột tia X tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở London, hòng tìm hiểu cách thức nung nóng thay đổi cấu trúc các tinh thể tạo nên men răng.
Tiếp đến, khi so sánh kết quả với các hóa thạch cá khác họ phát hiện ra rằng răng từ khu vực quan trọng của hồ phải chịu nhiệt độ từ 200-500 độ C, phạm vi được cho là để nấu cá được chín kỹ.
Tuy nhiên, cách thức chế biến cá như thế nào thì vẫn chưa được hiểu rõ, mặc dù nghiên cứu cho thấy người cổ đại có thể đã sử dụng một số loại lò đất.
Người Homo erectus từ khoảng 1,7 triệu năm trước được cho là những người đầu tiên làm chủ được ngọn lửa. Thế nhưng, “kiểm soát được lửa để sưởi ấm không đồng nghĩa với việc có thể kiểm soát nó để nấu nướng – có thể họ chỉ ăn cá bên cạnh đống lửa”, Zohar nói.
Vậy thì tổ tiên loài người có thể đã ném xương vào đống lửa, nhà khảo cổ Anaïs Marrast tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia của Pháp, người không tham gia vào nghiên cứu, phát biểu. Toàn bộ câu hỏi ở đây nằm ở chỗ người cổ đại đã dùng lửa để loại bỏ phần thừa hay để nấu nướng.
