1. Tọa lạc trên đỉnh núi Cổ Giải thuộc dãy núi Trường Lệ, đền Độc Cước có lịch sử hình thành từ thời Trần, là ngôi đền thiêng nổi tiếng nhất vùng đất Sầm Sơn.
Cái tên Độc Cước (nghĩa là một chân) của ngôi đền này gắn liền với sự tích chàng trai khổng lồ đã tự xé đôi thân mình để vừa đánh giặc quỷ biển ngoài khơi và đánh giặc trong đất liền cứu dân làng.
Đền là nơi thờ Đức thánh Độc Cước, vị thần đã ban hạnh phúc, ấm no cho muôn dân; cầu cho mưa thuận gió hòa, trời yên, biển lặng để dân chài ra khơi đánh bắt được nhiều tôm cá.
Sau nhiều lần trùng tu, đền vẫn giữ được dáng vóc cổ kính, được xây dựng theo lối chữ Đinh. Phía sau đền có Môn Lâu dựng năm 1863 bằng gỗ, là kiến trúc nổi bật của di tích. Đường lên đền là 45 bậc bằng đá.
2. Nằm trên đỉnh hòn Đầu Voi cuối dãy Trường Lệ, đền Cô Tiên là ngôi đền cổ có lịch sử hình thành từ thời Lý.
Tên gọi của đền bắt nguồn từ truyền thuyết về một tiên nữ giáng trần sinh sống và hái thuốc Nam trên núi về chữa bệnh cho mọi người trong vùng.
Đền là nơi thờ Tam tòa Thánh Mẫu, gồm Thánh mẫu Thượng Thiên (tức là bà chúa Liễu Hạnh), Mẫu Thượng Ngàn, Thánh mẫu Thoải. Đây là một trong những ngôi đền nổi tiếng nhất của đạo Mẫu Việt Nam.
Kiến trúc đền Cô Tiên có ba lớp hình chữ Đinh, gồm Tiền đường, Trung đường và Hậu cung. Theo các thăng trầm lịch sử, ngôi đền đã nhiều lần bị tàn phá và được trùng tu tôn tạo. Lần tu bổ gần đây nhất vào năm 2010.
3. Đền Tô Hiến Thành nằm ở phía Đông Bắc dãy Trường Lệ, có lịch sử trên 800 năm. Đây là nơi thờ Thái úy Tô Hiến Thành - vị quan đại thần phụ chính nhà Lý dưới hai triều vua Lý Anh Tông và Lý Cao Tông.
Theo sử sách, Thái úy Tô Hiến Thành là một vị quan thanh liêm, công minh, chính trực thời Lý, có công lớn trong việc trị an và tổ chức khai hoang lấn biển.
Trải qua các thăng trầm lịch sử, ngôi đền đã trải qua nhiều lần trùng tu và xây mới. Hiện tại ngôi đền có cấu trúc hình chữ Đinh, gồm ba cung: Bái đường, Trung đường và Hậu cung.
Cũng như đền Độc Cước và đền Cô Tiên, đền thờ Thái úy Tô Hiến Thành đã được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Cả ba ngôi đền này cùng Hòn Trống Mái nằm trong quần thể di tích và danh thắng núi Trường Lệ.
